فرامرز پایور (1311-1388)
فرامرز پایور نوازنده سنتور و ردیف‌دان و نواساز و تصنیف ساز نامدار موسیقی ایران در 21 بهمن سال 1311 در تهران به دنیا آمد

پدرش علی پایور، هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش مصورالدوله، نقاش چیره‌دست دوره قاجار بود كه با نواختن ویولن، سنتور و سه‌تار آشنایی داشت.

وی در سن 17 سالگی، آموزش موسیقی را نزد استاد ابوالحسن صبا آغاز كرد . هنگامى كه فرامرز پایور برای فراگیری سنتور به كلاس درس استاد ابوالحسن صبا در خیابان ظهیرالاسلام رفت، سه سال از درگذشت آخرین بازماندهٔ سنتورنوازان افسانه‌ای از نسل قدیم، استاد حبیب سماعی، می‌گذشت. صبا كه خود در دوره نوجوانی، سنتورنوازی را نزد علی اكبرخان شاهی و با تكنیكی متفاوت با روش خاندان سماعی فراگرفته بود، پس از مدتی معاشرت با حبیب سماعی، روش سنتورنوازی او را برتر از استاد پیشین خود یافت. بنابراین با تلاش فراوان پاره‌ای از بداهه‌نوازی‌های وی را نت‌نویسی كرد. سپس تلاش كرد تا با آموزش روش صحیح سنتورنوازی به تعدادی از شاگردانش، از منسوخ شدن روش سنتورنوازی نزدیك به موازین هنری و زیباشناسی موسیقی دستگاهی ایران جلوگیری كند. فرامرز پایور، یكی از برجسته‌ترین شاگردان استاد صبا شد و تا سال 1336 كه استاد صبا درگذشت، از آموزش‌های وی بهره برد.

پایور از سال 1333، فعالیت خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال 1337 تدریس سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز كرد. او اولین سنتورنوازی بود كه روى سنتور، نواسازى مى‌كرد و تنها در پى بداهه‌نوازی نبود. به بیان دیگر، اولین آهنگ‌سازى بود كه ساز تخصصى او، سنتور بود.

او سپس هارمونی و كمپوزیسیون را در كلاس استاد بزرگ آن زمان، آموخت. در سال 1341 براى ادامه تحصیلات كلاسیك خود كه سال‌ها پیش به عشق موسیقى آن را كنار گذاشته بود، از طرف وزارت فرهنگ و هنر به انگلستان فرستاده شد. از دانشگاه كمبریج در زبان و ادبیات انگلیسى دانشنامه گرفت و در تمام این سال‌ها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسیقی ایرانی و سنتور به محافل دانشگاهى انگلستان انجام داد.

در این سال‌ها، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی، از طرف دانشگاه لندن و دانشگاه كمبریج از او خواسته شد تا كنفرانس‌هایی در این زمینه همراه با ساز خود ترتیب دهد. همه این كنفرانس‌ها با موفقیت انجام شد و از سوی این دانشگاه‌ها به دریافت جوایزی نائل گردید.



پایور را باید از نخستین رواج دهندگان گروه‌نوازی با ساختار سازهای ایرانی به شمار آورد و وی با دانش وسیعی كه در زمینه موسیقی داشت و همچنین علاقه‌مندی و پی‌گیری فراوان توانست بسیاری از آموخته‌های خود از استادانی چون صبا و دوامی و برومند را در قالب كتاب سامان دهی كند كه ردیف پایور برای سنتور و همچنین نت نویسی نزدیك به 200 تصنیف به روایت استادش عبدالله خان دوامی از جمله این كارهاست.

وی در اجراهای گروهی خود با تعدادی از نخبگان موسیقی ایرانی مانند جلیل شهناز و هوشنگ ظریف (تار)، رحمت‌الله بدیعى و علی اصغر بهاری (كمانچه)، حسن ناهید و محمد موسوی (نی)، حسین تهرانی و محمد اسماعیلی (تنبك) همكاری كرده‌است. در دههٔ 1360 به همراهی جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، محمد موسوی و محمد اسماعیلی، «گروه اساتید» را تشكیل داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن به عهده گرفت. این گروه، آثار ماندگاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری ارائه دادند.
تلاش‌های پایور، پلى بود بین میراث صبا و محجوبی و آن جریانی كه جوانان موسیقی‌دان و تحصیل‌كرده در دانشكده هنرهای زیبا از اوایل دهه 1350 به راه انداختند و موسیقى ایرانی امروز را الگو شدند. در فاصله زمانی بین این دو، حدود پانزده سال، هیچ كس جز استاد فرامرز پایور، كار جدى و پی‌گیر در زمینهٔ موسیقى اصیل انجام نمى‌داد.


پایور در نظم و انضباط شخصی هم شخصیتی ویژه بود،آنهایی كه با وی در این سال‌ها در داخل و خارج از ایران كنسرت داده‌اند به شفقت و دلسوزی‌اش به اعضای گروه و توجه‌اش و این كه اعضاء احساس تبعیض نكنند، بارها اشاره كرده‌اند.

این انضباط ، البته به شاگردانش هم انتقال یافته‌است و برخی از شاخص ترین نوازندگان سنتور و تار در زمره شاگردان این چهره نامی به شمار می‌روند.

پایور در سال‌های ابتدایی دهه هشتاد به دلیل سكته‌ مغزی از ادامه فعالیت های هنری بازماند.

این استاد مسلم موسیقی در روز 18 آذر 1388 بر اثر حمله شدید مغزی در یكی از بیمارستانهای تهران در گذشت.

فعالیت‌هاى اجرایی در زمینه موسیقی :

بیش از هزار و پانصد اجراى گروهی و فردى روى صحنه‌هاى داخل و خارج از كشور
آهنگ‌سازى و تنظیم قطعات فراوان موسیقی
تدریس صدها شاگرد از چهار نسل متوالی
نت‌نویسى قطعات فراوانی از پیشینیان
حضور در هنرستان و هنركده موسیقى ملى، اداره هنرهاى زیبا و واحد موسیقى رادیو تلویزیون ملى ایران
نگارش كتب آموزشى سنتور (دومین كتاب «دستور سنتور» را در 1340 بعد از زنده یاد حسین صبا نوشت كه تاكنون پرفروش‌ترین كتاب آموزش موسیقى در ایران بوده است.)
نظارت بر كار گروه‌هاى دیگر و تصحیح نقاط ضعف آنها

تألیف‌ها:
دستور سنتور، 1335
سی قطعه چهارمضراب برای سنتور، 1351
هشت آهنگ اجرای سنتور، 1357
گفتگو، 1358
ردیف (چپ‌كوك) برای سنتور، 1359
دوره چپ‌كوك ردیف استاد صبا، 1359
فانوس، 1361
رِنگ شهرآشوب، 1363
ردیف ابتدایی، 1367
رهگذر (دونوازی برای سنتور و فلوت)، 1368
ردیف و تصانیف استاد دوامی، 1375
مجموعه پیش‌درآمد و رِنگ، 1377

سردبیر: رادیو آوا