حسن كسایی، موسیقی شناس، ردیف دان، نوازنده نی و سه تار و از نامداران موسیقی سنتی ایرانی به خصوص مكتب اصفهان، در سوم مهر 1307 در كوچه باغ كلم، محله بید آباد اصفهان متولد شد
منزل پدر وی محل مراجعه بسیاری از بزرگان علم وادب و هنر ایران بود.

همین ویژگی سبب شد تا از سن 5سالگی (1312) كار موسیقی را با آوازخوانی آموزش آواز نزد استاد جلال تاج اصفهانی آغاز كند. ذوق موسیقایی بالای كسایی سبب شدتا یك سال بعد (1313) از محضر بزرگانی چون اسماعیل ادیب خوانساری، اكبر خان نوروزی، غلامرضا خان سارنج، سید حسین طاهرزاده، علی شهناز، محمد طاهرپور و ... برای بالابردن كیفیت دانش خود بهره ببرد.

از سال 1314 وی تحصیل در مدرسه پهلوی‌ها را آغاز می‌كند و سال‌های بعد نیز به مدارس شاه عباسی، علّیه، حكیم نظامی و دبیرستان ادب اصفهان می‌رود.

كسایی نوجوان در سن ده سالگی(1317) به محضر استاد ابوالحسن صلا و حسین تهرانی(نوازنده نامدار تمبك) می‌رسد و در نخستین دیدار آوازی در ابوعطا با همراهی ویلن استاد صبا‌ می‌خواند.

یك سال بعد وی موفق می‌شود اولین تجربه صحنه‌ای خود را با همراهی فلوت نصیر ثقفی در مایه بیات ترك در دبیرستان سعدی اصفهان اجرا كند.

سال 1319 نقطه عطفی در زندگی حسن كسایی به شمار می‌رود، چرا كه وی با ساز نی كه آن زمان صدایی فش دار و به اعتقاد بسیاری از اهل موسیقی گوش‌آزار داشت آشنا می شود ودر وی می‌دمد. دو سال بعد (1321) وی با مهدی نوایی از نوازندگان شناخته شده نی آشنا و به مدت سه ماه نزدش آموزش می‌بیند.

نخستین اجرای رادیویی حسن كسایی به سال 1322 باز ‌می‌گردد كه وی قطعاتی را در دستگاه سه گاه با نواختن چهارمضراب معروف ابوالحسن صبا در این دستگاه (چهار مضراب زنگ شتر) در رادیو ایران به صورت مستقیم اجرا می‌كند.

دو سال بعد (1324) وی دومین اجرای خود را با جانشینی نی برای ویلن استاد صبا در برنامۀ سولیست های خارج از كشور در رادیو ایران می‌نوازد ویك سال بعد دستگاه ریل گراندیك را ابتیاع می‌كند تا آثارش را در منزل ضبط و برای پخش هفتگی به رادیو تهران ارسال كند.

در سن 20 سالگی (1327) نخستین اجرای تكنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یك سال بعد قطعه معروف سلام را در دستگاه چهارگاه می‌سازد كه از معروفترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. این قطعه بعدها از سوی حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی با سازبندی واركستراسیونی حجیم بازسازی می‌شود.



سال 1329 وی به اتفاق جلال تاج اصفهانی، جلیل شهناز، محمد طاهرپور و منوچهر سلطانی به همكاری واجرای موسیقی با رادیو ارتش ایران می‌پردازد كه روزهای چهارشنبه هر هفته پخش می‌شد. درهمان سال برای نخستین بار نی را در اركستر رادیوی ارتش به كار می‌گیرد.

ساخت و اجرای قطعة معروف «هشت بهشت» و اجرای كنسرت در شهرهای آبادان و خرمشهر به نفع بی بضاعت های ژاندارمری، همراه جلال تاج اصفهانی و جلیل شهناز شهرتی برای كسایی به ارمغان می‌آورد تا مجله موزیك ایران در شماره 19 خود(1332) با چاپ عكسی از كسایی 25 ساله در روی جلد خودبه عنوان استاد نی یاد كند.

علاقه‌مندی به سه‌تار سبب می‌شود تا كسایی از سال 1333 برای بهره‌گیری از مكتب سه تار نوازی ابوالحسن صبا به نزد وی برود و همزمان از محضر عبدالحسین صبا و ارسلان درگاهی نیز بهره بگیرد.

یك سال بعد (1334) كسایی به تهران می‌آید تا كارهایش را در عرصه‌ای وسیع تر در اختیار عموم قرار دهد ، همكاری با برنامه‌های موسیقی رادیو ایران و ضبط آثار ماندگار به همراه خوانندگان و نوازندگان ممتاز، همچنین ضبط انبوه برنامه‌های خصوصی حاصل چنین هجرتی است كه از جمله آنها ساخت آهنگ معروف «در كُنج دلم» بر روی شعر پژمان بختیاری و اجرای آن توسط علی زاهدی، داریوش رفیعی و منوچهر همایون‌پور بود.

در همین سال پدر كسایی دار فانی را وداع می‌گوید و وی به رهبری استاد صلا و با همراهی محجوبی، مجد، تهرانی، بنان، پاشوكی و ... در وزارت خارجه كنسرتی می‌دهد.

شركت در سلسله برنامة گل‌ها به دعوت داود پیرنیا (گل‌های جاویدان، گل‌های رنگارنگ، برگ سبز، یك شاخه گُل، گلچین هفته و گُل‌های تازه) از دیگر برنامه‌های كسایی در مدت اقامتش در تهران بود كه تا سال 1357ادامه می‌یابد.

سال 1342 وی به همراه جلیل شهناز، حسین تهرانی و حسین قوامی در حضور یهودی منوهین نوازنده نامدار ویلن در كنفرانس سالیانه جهانی موسیقی در تهران به اجرای برنامه می‌پردازد و دو سال بعد هم ازدواج كرده و زندگی مشتركی را شكل می‌دهد.

از سال 1346 فضای كاری كسایی ابعادی جهانی هم پیدا می‌كندو بسیاری از نوازندگان شاخص از وجود چنین نابغه‌ای در موسیقی ایران خبردار می‌شوند كه حاصل آن ضبط یك صفحه دو رو در مایه های شور و ماهور به همراه تنبك جهانگیر بهشتی (توسط كمپانی C.B.S فرانسه) و انتشار در تمام نقاط جهان(1354) واجرای برنامه‌های متعدد در جشن هنر شیراز (حافظیه) تا سال 1356 و ملاقات با نوازندگان بزرگ جهان از جمله: راوی شانكار، شاران رانی، بسم ا... خان، تران وانكه و است.

در این مدت كسایی همكاری خود با رادیو اصفهان ونیز شهر اصفهان استمرار‌ می‌دهد و ریاست شورای موسیقی این رادیو را عهده دار می‌شود.

ضبط و ارائه یك دوره ردیف موسیقی ایرانی، با عنوان: «آشنایی با موسیقی اصیل ایرانی» با سه تار و آواز (رادیو اصفهان).(1352)، برگزاری مراسم تجلیل (از طرف وزارت فرهنگ و هنر) در سالن شیر و خورشید اصفهان و اجرای قطعاتی به همراه آواز تاج اصفهانی(1355) و فعالیت و تدریس در مركز فرهنگی رادیو اصفهان و دانشگاه فارابی این شهر كه از سال 1350 شروع و تا سال 1357ادامه می‌یابد از جمله تلاش‌های كسایی به شمار می‌‌رود.
در همین سال‌ها وی به همراه حسین تهرانی، مرتضی نی‌داود( نوازنده تار و ردیف دان و سازنده تصنیف معروف مرغ سحر)نشان لیاقت هنری از وزارت فرهنگ و هنر وقت را دریافت می‌كنند.

بعد انقلاب به دلیل فضای نه چندان مناسبی كه برای موسیقی ایجاد می‌شود، وی آخرین برنامه رسمی خود را در رادیو ایران با همكاری جلیل شهناز و محمد رضا شجریان و جهانگیرملك اجرا می‌كند. در این سال و تا قبل از سال 61 آرشیو موسیقی رادیو اصفهان از بین می‌رود و كسایی هم از صداو سیما بركنار و حقوقش قطع می‌شود.

در گذشت مادر (1361) از جمله اتقاقات غم انگیز زندگی استاد كسایی بود. سال بعد كسایی قطعه معروف اشك نی را می‌سازد و بعد از آن تا سال 1369 كه سفری به كشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند كرده و در چند برنامه رادیویی برنامه‌ای اجرا می‌كند، عملا كار خاصی صورت نمی‌دهد. در همین سال تندیس وی درگالری مفاخر هنری جهان لندن نصب می‌شود.

باشركت در جشنواره نی‌نوازان ( تالار اندیشه)(1370) فعالیت دوباره استاد كسایی رونق می‌گیرد و سه سال بعد(1374) صدا و سیما مستمری وی را برقرار می‌كند و درسال 1378 موفق به دریافت نشان نفر اول درجه یك فرهنگ و هنر در جامعه موسیقی می‌شود كه هیئت دولت به وی اعطاء كرد. سال 1381 هم لوح چهره ماندگار موسیقی را از صداو سیمای دوره علی لاریجانی دریافت می‌كند.

كسایی در سال‌های دهه هفتاد(1375) به آمریكا و كانادا سفر كرده و در محافل مختلف شعر و موسیقی شركت می‌جوید و درسال 1376 هم به همت محمد رضا لطفی انجمن دوستداران موسیقی ایرانی واشنگتن مجلس گرامیداشتی برای وی برپا می‌دارند.

سال 1381 محمد جوادكسایی( فرزند استاد) كتاب از موسیقی تا سكوت را كه حاصل نیم قرن تلاش موسیقایی حسن كسایی است،‌ با مقدمه بیژن ترقی از سوی نشر نی به بازار كتاب عرضه می‌كند.

كسایی دركی ویژه از موسیقی سنتی ایران دارد و ذوقی تحسین برانگیز در ادبیات و شعر وخوشنویسی و حافظه‌ای حیرت انگیز در به خاطر سپردن نغمات واز آن مهمتر قدرت آفرینشگری و تحلیلی منحصر به فرد در واكاوی زوایای موسیقی ایران دارد. همین امر سبب شده است تا ضبطی كه وی از موسیقی ردیفی ایران( مرداد 1385) با سه تار وآواز و نی(تیر 86) انجام داده است از جهاتی منحصر به فرد باشد.

استاد كسایی پیش از این هم درباره موسیقی ردیفی اجرایی چند ساعته در رادیو اصفهان داشت كه با سه تار و آ‌واز ظرایف و دقایق این موسیقی را بیان كرده بود.

از كارهای اخیر كسایی می‌توان به آلبوم دختر گلفروش با تنظیم مهرداد یزدانی و آواز علی جهاندار و گفت‌وگوی نی و تار كه حاصل همنوازی استاد با شهرام میرجلالی است اشاره كرد.

حسن كسایی در سال های پایانی عمرش به سرطان مبتلا شد و عصر روز ٢٥ خرداد ١٣٩١ در اصفهان بدرود حیات گفت.

سردبیر: چندرسانه ای رادیو آوا سردبیر: رادیو آوا