یقینا محمد نوری از معدود خوانندگانی بود كه به تلفیقی درست از موسیقی پاپ با موسیقی سنتی و محلی ایرانی رسید و در اغلب كارهای او می‌توان این پیوند مستحكم، مطلوب و زیبای بین موسیقی‌هایی كه از نظر جغرافیایی هزاران فرسنگ با هم فاصله دارند را دید و حس كرد.

محمد نوری خواننده‌ای كه واژه فاخر را برای موسیقی پاپ معنا كرد
خبرگزاری فارس ـ گروه موسیقی ـ علیرضا سپهوند: «محمد نوری» خواننده شهیر موسیقی پاپ معتقد بود كه هنر موسیقی متعلق به تمام اقوام و ملیّت‌های مردمان جهان است. امروز نهم مردادماه مصادف با سالگرد درگذشت این هنرمند ارزنده موسیقی است. محمد نوری از خوانندگان نسل اول موسیقی غیرایرانی بود كه با ورود فناوری‌های نوی دهه‌ بیست شمسی همچون رادیو و گرامافون روایتی نو از موسیقی و خوانندگی پاپ غربی را در ایران رواج دادند.


محمد نوری، زادهٔ 1 دی 1308 در رشت مدرس آواز و خواننده ایرانی بود. او موسیقی را زبانی جهانی و از آنِ تمام اقوام و ملت‌های روی زمین می‌دانست و از همین رو به اقتباس و الهام از هنر كلاسیك غرب معتقد بود. او برنده جایزه «خورشید طلایی» با عنوان 50 سال صدای متفاوت و ماندگار در سال 78 از جشنواره مهر و دارای مدرك درجه یك هنری از شورای عالی ارزیابی كشور و وزارت ارشاد بود. وی همچنین در سال 1385 به عنوان چهرهٔ ماندگار برگزیده شد.

دههٔ بیست دوران آغاز نوعی تفكر در شعر و موسیقی آوازی درمیان مردم ایران، به‌ویژه نسل جوان بود كه بخشی را می‌توان متأثر از نشر و پخش وسیع‌تر موسیقی علمی و آثار فولكلور كشورهای مختلف جهان از طریق رادیو و صفحات گرامافون دانست. محمد نوری در همین سال‌ها و در سنین نوجوانی با خواندن اشعار نوینی كه بر روی نغمه‌های روز مغرب‌زمین و برخی قطعات كلاسیكِ آوازی سروده شده‌بود، كار خوانندگی را آغاز كرد. او طی سال‌های بعد، با تكیه بر تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی خود، توانست هویت مستقلی به این اندیشه و گرایش ببخشد و با اجرای آثار اساتید، فضای متفكرانه‌ای به گونهٔ آوازیِ خویش دهد.

محمد نوری طی پنج دهه بیش از سیصد قطعهٔ آوازی اجرا كرد. در سال‌های پایانی عمر چند اجرا به نفع بیماران خاص داشت. وی ترانه‌های زیادی با تم میهنی چون «جان مریم»، «شالیزار»، «واسونك»، «جمعه بازار»، «ایران» اجرا كرده‌ است. یكی از مهم‌ترین و معروف‌ترین ترانه‌های وی، «جان مریم» نام دارد كه آهنگ زیبای آن از ساخته‌های خود او است.





تا دهه پنجاه شمسی همچنان تعامل بین ادبیات و موسیقی در محافل هنرمندان از آهنگساز و خواننده تا شاعر و ترانه‌سرا مستحكم بود و به ویژه خوانندگان در فرهنگی رشد یافته بودند كه هنوز شعر برایشان از اهمیت برخوردار بود. این اهمیت و تلفیق درست بین شعر و موسیقی كه همواره بین موزیسین‌های حوزه كلاسیك ایرانی بوده و همچنان نیز هست متاسفانه امروزه بسیار كمرنگ شده و به جز در برخی موارد در بخش اعظمی از آنچه كه با نام موسیقی پاپ در كشور تولید می‌شود از كمترین اهمیت و تعامل بین شعر و موسیقی برخوردار است. و اما محمد نوری برآمده از نسلی بود كه كلام برایش اولویتی ویژه داشت همچنانكه از اشعار آثارش هویداست، به این وجه اهمیت می‌داد.

نوری با این وجود كه دانش آموخته ادبیات انگلیسی و تئاتر بود، رابطه تنگاتنگ و صمیمی با عناصر فرهنگ بومی خودی داشت و از آن‌ها در آثار خود بهره برداری می‌كرد. شیوه‌ای كه وی در برخی از آثارش معرفی كرد نشان از شناخت او به بسیاری از مقام‌ها و نواهای موسیقی محلی ایرانی داشت و در بسیاری از كارها از آوازهای محلی و بعضا از فیگورها و موتیف‌های مناطق موسیقایی مختلف كشور بهره می‌جست.

برای نمونه می‌توان به اثر «جان مریم» اشاره كرد. این اثر سروده خود محمد نوری است. نوری در این اثر با زیبایی هرچه تمام‌تر روستا را به تصویر می‌كشد. تم آهنگ این اثر هم كه به آواز دشتی از متعلقات دستگاه شور نزدیك است نگاه فاخر نوری و نیز آهنگساز را نشان می‌دهد كه در خوانش یك اثر موسیقایی پاپ سعی بر بهره‌گیری از عناصر بومی و محلی دارد. تلفیق درست و مطلوب شعر و موسیقی زمانیكه با صدای دودانگی پخته نوری تجمیع می‌شود، اثر ماندگار خلق می‌كند كه از كوچك و بزرگ این مملكت و حتی خارجی زبانان نیز آن را زمزمه می‌كنند و حتی این آهنگ تا آنجا پیش می‌رود كه در رپرتوار اجرایی اركستر سمفونیك مونترئال كانادا هم قرار گرفته و اجرا می‌شود.





بی‌شك محمد نوری سهمی به سزا در به كارگیری واژه «فاخر» برای موسیقی پاپ دارد چرا كه این ژانر موسیقایی بدین سبب كه از همان آغاز از میان مردم عام برآمده و واژه «پاپ» یا «پاپیولار» به معنای مردمی بوده، كاركتر و كارایی این موسیقی نیز مردمی بوده و واژه فاخر بیشتر برای ژانرهای كلاسیك ایرانی و غربی بكار می‌رفته و می‌رود اما هنرمندانی چون محمد نوری آمدند و با خلق و ارائه آثاری شایسته كه بر روی كلام و موسیقی و اركستراسیون‌شان فكر شده بود و از استحكام و مبنای علمی برخوردار بودند و به حق واژه «فاخر» نیز بر آنان اطلاق شد.

محمد نوری با صدای معروف به دودانگی كه اصطلاحا به صداهای بم و دارای دایره و وسعت صوتی و زیر و بمی محدود هستند گفته می‌شود، در تعریف موسیقایی علمی هر دانگ شامل چهار نت و دو دانگ مجموعا هشت نت یا یك اكتاو محسوب می‌شود اما محمد نوری توانمندی و هوش موسیقایی خود را به سمت و سویی دیگر برده و از زوایای بیشمار هنر و موسیقی بهره برده است. این هنرمند سال‌ها روی صدای خود كار كرده و آن را به چنان پختگی رسانده بود كه از تعصبی‌ترین موزیسین‌های سبك كلاسیك ایرانی گرفته تا هنرمندان موسیقی محلی و كلاسیك همه با شنیدن صدای او با تمام وجود از آن لذت برده و او و هنرش را تحسین می‌كنند.

امثال محمد نوری كه اندك هم هستند، خوانندگی را بازتعریف كردند آنچنان كه برای خواندن حتما نیازمند صدایی شش دانگ و دارای وسعت و چپ كوك و فلان و فلان نیست و می‌توان با حداقل صدایی خدادادی و با پرورش آن در كنار تحصیل علوم و فنون مرتبط با آن برای قشر عظیمی از مخاطبان آثاری فاخر خلق كرد.

یقینا محمد نوری از معدود خوانندگانی بود كه به تلفیقی درست از موسیقی پاپ با موسیقی سنتی و محلی ایرانی رسید و در اغلب كارهای او می‌توان این پیوند مستحكم، مطلوب و زیبای بین موسیقی‌هایی كه از نظر جغرافیایی هزاران فرسنگ با هم فاصله دارند را دید و حس كرد. او همچنین از معدود خوانندگان موسیقی پاپ بود كه در بین آثارش نگاهی ویژه به خوانش آوازها و نغمات دارای وزن آزاد موسیقایی داشت و تنها به خوانش آثاری با ریتم‌های ادواری بسنده نكرد.

از دیگر مشخصه‌های این هنرمند بزرگ پشتكار كم‌نظیر اوست. این هنرمند در طول دوران هنری خود بیش از 300 اثر موسیقایی خلق كرد و خواند كه در نوع خود بسیار قابل ملاحظه است. او این تعداد قابل ملاحظه را با تمام سختی‌های خاص خود و با نگاه ملی میهنی خود ایرانیزه كرد تا مخاطب ایرانی هرچه بیشتر با این موسیقی وارداتی احساس قرابت كند.

متاسفانه موسیقی پاپ این روزها حال خوشی ندارد و اندك هنرمندانی هستند كه همچون محمد نوری‌ها بر اصول هنر پایبند باشند. راهی كه امثال محمد نوری سال‌ها برای باز كردنش «خون دل‌ها» خوردند. محمد نوری در تمام دوران هنری خود با تمام وجود به هنر موسیقی عشق می‌ورزید و با تمام وجود برای مخاطبش ارزش قائل بود. او هیچ‌گاه پول و مسائل مالی را اولویت اول و اصلی كارش قرار نداد، چیزی كه امروزه كاملا جابجا شده و بخش عظیمی از جامعه موسیقایی كشورمان به خصوص در حوزه موسیقی پاپ به مجالی برای تجارت و پول‌سازی تبدیل شده و با رشد فناوری‌ها و فراهم شدن رسانه‌های شخصی مالتی مدیا، میزان ترن‌آور مالی موسیقی به شدت افزایش یافته و سیل عظیم دلالان و پول پرستان را به خود جذب كرده است و هر روز حسرت گذشتگانی را می‌خوریم كه همچون محمد نوری برای فرهنگ و هنر موسیقی و مردمان این مرز و بوم عاشقانه خواندند و خواندند...

انتهای پیام/