به گزارش رادیو پیام به نقل از ایرنا در دومین نشست پژوهشی سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر، ساز رَباب با حضور كارشناسان موسیقی نواحی بررسی و تاكید شد كه این ساز، عامل اتصال فرهنگ ایرانی و افغانستانی است.
رَباب در ابتدا تصویر مشخصی نداشت
در آغاز این نشست، علی توكلی نوازنده رباب گفت: نكته‌ای كه باید به آن اشاره كرد این است كه رباب مانند بسیاری از سازهای ناپدید شده در دوران صفویه جز نام، در هیچ‌كجا تصویر مشخصی نداشت و نمی‌توان گزارش مشخصی حداقل از گستردگی آن در مركز یافت.
رباب؛ اصلی ترین ساز در شرق بلوچستان
در ادامه، فاروق رحمانی (نوازنده رباب بلوچی در مورد رباب بلوچی و حیطه‌های موسیقیایی بلوچستان، گفت: رَباب در واقع یكی است كه در هر منطقه یا به نام افراد یا مناطق شناخته می‌شود. رباب، اصلی‌ترین ساز در شرق بلوچستان یا مرز پاكستان است كه تنها كلام را می‌توان در آن منطقه مهم‌تر از رباب به‌شمار آورد. كلام در نواختن فارس، غزل‌های فارسی و ذكرهای بلوچی را در برمی‌گیرد؛ در شمال بلوچستان اما رباب به‌شكل دیگری رواج دارد كه البته نوای رباب، موسیقی عام بلوچستان است. اشعار امیرخسرو دهلوی از جمله اشعاری است كه در بلوچستان همراه با رباب خوانده می‌شود.
وی در خصوص ارتباط موسیقی بلوچی با موسیقی شبه‌قاره هند، عنوان كرد: این موسیقی‌ها با همدیگر شباهت دارند اما تفاوت‌های آن‌ها نیز بسیار است كه البته گاهی بسیاری از موسیقی‌دانان همانند موسیقی‌دانان سنتی دیگر كشورها، ریتم را به‌سوی دیگر مناطق برده‌اند.
در بخش دیگری از این نشست تخصصی، محمد نسیم خوشنواز،نوازنده رباب افغانستانی اظهارداشت: در منطقه ما، ساز میانه، بیشترین كاربرد را دارد. در هرات 2 مكتب موسیقی وجود دارد كه یكی، متعلق به استاد خوشنواز، پدر بنده و دیگری، مكب استاد سلطان رباب است. شاگرد رباب تا به مقام استادی برسد، بندی بر دست دارد تا شاگردِ استادِ رباب‌بودن خویش را نمایان سازد.
در ادامه علی توكلی نوازنده رباب در مورد ورود رباب به موسیقی دستگاهی كه گستره وسیع‌تری دارد، خاطرنشان كرد: در ابتدای ورود این ساز، نگاهی نادرست در باب باس وجود داشت كه مختص این ساز نیست. در آن زمان، سه سایزِ كلان، خُرد و میانه از آن ساخته می‌شود. نخستین اتفاق، حذف 15 تار از رباب است كه از هفت تا 10 سیم واخون برای این ساز طراحی یا خَرك دستكاری شده است. در ابتدا، نوازندگان رباب، تارنواز یا عودنواز بودند و تخصصی در نواختن این ساز نداشتند.

این نوازنده ایرانی یادآور شد: مضراب در رباب، بر انگشت نخست است و نوازندگان تار، این‌كار را بلد نبوده و دومین انگشت را بر آن قرار می‌دادند یا این‌كه به‌جای مداوم كوك نگه‌داشتنِ رباب و كنترل دشوار آن روی سن، تمام سیم‌ها را باز و بخشی از هویت آن را از میان بردند. حتی سیم‌های پلاستیكی ساز را با سیم‌های فنری جابه‌جا كرده و تنها ظاهر مانده و از هویتی تهی شد.
دومین برنامه از نشست های پژوهشی سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر، در تالار استاد امیرخانی با حضور علی توكلی (نوازنده رباب)، فاروق رحمانی (نوازنده رباب بلوچی)، محمدنسیم خوشنواز (نوازنده رباب افغان)، احمد صدری و بابك خضرایی، دبیر این بخش با عنوان رباب در موسیقی ایران و افغانستان برگزار شد.
سی‌ و هفتمین جشنواره موسیقی فجر در گرامیداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دبیری حسن ریاحی در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی برگزار می‌شود و جایزه ترانه، جایزه موسیقی و رسانه همچنین نشست‌های پژوهشی برنامه‌های دیگر این دوره از جشنواره است.
این جشنواره با هزار و 690 هنرمند (شامل هزار و 304 مرد و 386 زن) در قالب 170 اجرای موسیقی در تهران و 9 استان كشور اجراهای صحنه ای خود را به روی سِن می برند.