موسیقی در استان لرستان همزاد مردمان این دیار است، از موسیقی «سور و سوگ» گرفته تا نوای «لالایی‌های» اصیل زنان لر و موسیقی «كار» از گذشته‌های دور در این دیار مرسوم بوده است.

فرهنگ و تمدن لرستانی‌ها محلی برای تجلی حس میهن‌دوستی مردمان این دیار بوده است

خاطره ترانه‌های ماندگار دفاع مقدس كه شنیدن قطعاتی از آن همچنان ما را به فضای روحانی و سرشار از یك دلی و همراهی مردمان این سرزمین در طول 8 سال جنگ تحمیلی هدایت می‌كند ریشه در فرهنگ و روایات دینی ما دارد، سروده‌ها و اشعاری كه شاید بتوان آن را یكی از عوامل مهم در پیروزی و ترغیب رزمندگان به صحنه‌های نبرد دانست.

قوم لر در ایران اسلامی با تحت پوشش قرار دادن طیف گسترده‌ای از لر زبانان در استان‌های حاشیه زاگرس از جمله لرستان، فارس، ایلام، كرمانشاه، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، كهگیلویه و بویر احمد و … همواره نقش تعیین كننده‌ای در رویدادهای تاریخی ایران اسلامی در برهه‌های مختلف زمانی داشته است به طوری كه دوران دفاع مقدس را می‌توان اوج حماسه آفرینی رزمندگان لر در جبهه‌های حق علیه باطل دانست.

فرهنگ و تمدن لرستانی‌ها همواره محلی برای تجلی حس میهن‌دوستی مردمان این دیار بوده است به‌طوری‌كه شاید هنوز هم‌صدای حماسی «دایه دایه وقت جنگه» و یا موسیقی لری بختیاری كه جوانان را به دفاع از ارزش‌های انقلاب و حفظ تمامیت ارضی دعوت می‌كرد از ذهن اهالی آن روزهای انقلاب و جنگ تحمیلی محو نشده باشد.

موسیقی جاری است در بطن زندگی هر لرستانی

فرشاد سیفی هنرمند مطرح حوزه موسیقی لرستان دراین‌رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: موسیقی در لرستان یك تفاوت اساسی با مابقی هنرها دارد، شاید هر لرستانی نتواند در طول زندگی خودش نقاشی بكشد، مجسمه بسازد، فیلم‌سازی كند، تئاتر را تجربه كند، اما موسیقی جاری است در بطن زندگی هر لرستانی.

وی عنوان كرد: موسیقی عنصر حاضر و در جریان زندگی روزانه زندگی هر لرستانی است.

این هنرمند حوزه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود، گفت: مطمئناً هر لرستانی در طول زندگی خود گاه‌گاهی در خلوت خود «علیسونه» خوانده و زمزمه كرده است، «لالایی‌های» مادرانمان را همیشه شنیده‌ایم، موسیقی در مراسم‌های عزا در لرستان ساری و جاری است و یك عنصر حاضر در خیلی از آئین‌های لرستانی‌ها است.

موسیقی عنصر حاضر در زندگی هر لرستانی

سیفی، ادامه داد: شاید كمتر فردی باشد كه در عروسی فرزند خود یا بستگان خیلی نزدیك خود یك بیت «سیت بیارم» نخوانده باشد و این كاركردن در حوزه موسیقی لرستان را برای هنرمندان سخت می‌كند، چون شنوندگان این هنر خود عناصر هنرمندی هستند. خودشان ناظر بر هنر هستند و خودشان اجرا می‌كنند، نه قصد اجرای كنسرت و آلبوم تهیه كردن داشته باشند، بلكه در طول زندگی‌شان ماجراهایی اتفاق می‌افتد كه ابیات را زمزمه می‌كنند، ناراحت باشند اشعار حزن‌انگیز و غمگین می‌خوانند، اگر خوشحال باشند یا كار كنند و یا موقع دفاع از كشور باشند و… باز هم می‌خوانند.

وی تأكید كرد: در سده‌های گذشته تا كنون موسیقی عنصر حاضر در زندگی هر لرستانی بوده و هست.

این هنرمند مطرح عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود با بیان اینكه در یك سده گذشته خیلی اتفاقات در دنیا، كشور و لرستان رخ‌داده و شاید اگر به بیش از 50 سال به عقب برگردیم، شكل موسیقی عوض می‌شود، گفت: با آمدن رادیو و تلویزیون یك عصر جدید از اجراهای موسیقی جدید به روی هنرمندان و مخاطبان باز می‌شود.

«تك بیت‌های» لكی و لری كه مبنای موسیقی لرستان بود

سیفی، ادامه داد: اگر به سده‌های گذشته برگردیم می‌بینیم كه مقام‌های موسیقایی ما بیشتر توسط خنیاگران محلی در قالب ترانه‌ها، آواها و نواهای ثابت اجرا می‌شده، كه الان منبع برای ساخت آهنگ‌های جدید با همان مقام‌ها است و الان مبنای كار در موسیقی جدید همان مقام‌ها است، با آمدن رادیو و تلویزیون و كلاً تشكیل ادارات فرهنگ و هنر و دانشگاه‌ها و همچنین سرودن شعر برای موسیقی، شرایط تغییر كرده، قبل از این مبنای ما تك‌بیت‌های لكی و لری بوده، تك‌بیت‌های لكی مانند «چهل سرو» و تك‌بیت‌های لری از اشعار «میر نوروز».

وی تصریح كرد: با آمدن رادیو، تلویزیون، ادارات فرهنگ و هنر و فعالیت جوانان در آنها، «ترانه سرایی» در لرستان شروع شد، قدمت عصر بعد از رادیو، تلویزیون و… 70 سال نمی‌شود كه به فراخور اتفاقاتی كه در جامعه رخ می‌دهد شعر سروده می‌شود، آهنگ ساخته می‌شود، خوانده می‌شود و سینه‌به‌سینه می‌گردد و منجر به خلق اثری به طور مثال «قدم خیر»، «دایه دایه وقت جنگه» و «میری» می‌شود.

اثر طلایی «دایه دایه وقت جنگه» كه در ذهن همه ایرانی‌ها به یادگار ماند

این هنرمند عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود، تصریح كرد: هر چه به جلوتر می‌رویم، موسیقی بافت بیشتری پیدا می‌كند، شكل رسمی‌تری پیدا می‌كند و گستره ساخت و تولید این آثار گسترده می‌شود و به شكل حرفه‌ای‌تری می‌رسد.

سیفی با اشاره به اینكه معمولاً لرستانی‌ها «آوازه‌خوان» بوده‌اند، «تصنیف‌خوان» نبوده‌اند، افزود: مثلاً در حماسه‌سازی‌ها و جنگ‌ها «رجزخوانی» داشته‌ایم، «شاهنامه‌خوانی» داشته‌ایم و «تك‌خوان» بوده‌ایم.

وی با بیان اینكه بیش از 60 سال است كه خط «نت» وارد موسیقی ما در لرستان و كشور شده و آموزش‌ها ارائه می‌شوند، گفت: الان موسیقی را می‌نگاریم و از آن حالت شفاهی و روایتی خارج شده است، همین امر هم شاید موجب شده كه خیلی از مقام‌های كهن موسیقی در كشور از بین رفته و یا اینكه راوی ندارد.

این كارشناس عرصه موسیقی لرستان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اثر «دایه دایه وقت جنگه»، بیان داشت: مرحوم «غلام جمشیدی» در دهه 40 یك روایت معتبر از این تصنیف دارند، بعد از ایشان مرحوم «حشمت رشیدی» به زیبایی هرچه‌تمام‌تر این را اجرا می‌كنند، در سال 56، مرحوم «رضا سقایی» با مرحوم «مجتبی میرزاده» به زیبایی هر چه تمام و یك اجرای طلایی و ماندگار این تصنیف را اجرا می‌كنند و اجرای «محمد میرزا وندی» را الان مردم در ذهن خود دارند.

سیفی، ادامه داد: اجرای طلایی «دایه دایه» از سوی مرحوم «محمد میرزا وند» در دهه 60، در اذهان هر ایرانی به یادگار می‌ماند.

سرود «دایه دایه» با دفاع مقدس جاودانه شد

هنرمندانی كه اهل تفنگ نبودند اما فلسفه جنگیدن برای میهن را بیان می‌كردند

وی با تأكید بر اینكه خیلی‌ها موسیقی لرستان را با این اثر می‌شناسند، افزود: جنگ تحمیلی كه شروع می‌شود نوع بدیعی از موسیقی در لرستان خلق می‌شود، «دایه دایه وقت جنگه» و ترانه‌های حماسی كه وجود دارد بازخوانی می‌شود و یك فضای جدید به وجود می‌آید.

این هنرمند عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به شكل بدیع اجرای موسیقی در جبهه‌های جنگ، گفت: به طور مثال گروه موسیقی از لرستان به منطقه «شفیع خوانی» می‌رود و برای رزمندگانی كه می‌خواهند بروند بجنگند اجرا می‌كند، مرحوم «محمدرضا كریمی» به‌عنوان استاد تنبك، «علیرضا حجتی» به‌عنوان نوازنده سنتور، مرحوم «صادق سیف» به‌عنوان نوازنده اوت، «بهمن اسكینی»، «حجت ضیایی»، «محمد میرزا وندی»، «درویش رضا منظمی»، «غلام سبز علی» و… از جمله این هنرمندان بوده‌اند كه سررشته خودشان را به جنگ می‌برند و اهل تفنگ نیستند، اهل عملیات نظامی نیستند.

سیفی، ادامه داد: به نظر من این یك نقطه عطف در تاریخ كشور ما است كه گروه‌های موسیقی یكی پس از دیگری در جبهه جنگ با موضوع‌های بسیار درست و متناسب، شناخت درست از زمان، انتخاب شعر درست و… اجرا می‌كنند و فلسفه جنگ را در خط مقدم جبهه بیان می‌كنند، بدون اینكه واعظ یا سخنران و مداح باشند.

موسیقی و هنر روایت می‌كند از روزهایی كه تنها جنگ و خون نبود و به‌واقع حماسه بود كه در تاروپود هشت سال دفاع مقدس نقش‌هایی می‌تنید تا ماندگارترین صفحات تاریخ ایران اسلامی با عشق حكاكی شود.