«كی بود كی نبود» عنوان یكی از پروژه های تازه انتشار یافته حوزه موسیقی است كه طی روزهای گذشته با آهنگساز و كارگردانی حمیدرضا آفریده، نویسندگی الهام السادات افراز و گویندگی ثریا قاسمی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

«یكی بود یكی نبود، ورود نقطه و دایره»، «بازیگرها، ورود مستطیل»، «بازیگرها، ورود مربع»، «بازیگرها، ورود مثلث»، «بازیگرها، تمام شكل ها»، «معرفی»، «كمانچه و تمبك»، «سنتور، كمانچه، تمبك»، «تار، سنتور، كمانچه، تمبك»، «نی، تار، سنتور، كمانچه، تمبك»، «رنگ افشاری»، قطعاتی هستند كه در این آلبوم گنجانده شده اند.

ثریا قاسمی قصه‌گو، الهام افراز نویسنده، حمیدرضا آفریده آهنگساز، نوازنده كمانچه، كمانچه پنج سیم، قیچك آلتو، كارگردانی و مدیریت پروژه، پاشا هنجنی نوازنده نی، بهزاد رواقی نوازنده تار و سه‌تار، حنانه سعیدی نوازنده قانون، علی عابدین نوازنده سنتور، مریم خدابخش نوازنده عود، زكریا یوسفی دف و دایره نوازندگان، مینا مومنی، عرفان هنربخش، لیلا سودبخش، آیدین الماسیان، كسری نیك آذر گروه دوبله، مینا مومنی سرپرست ضبط صدای بازیگران، حسن خدایی نیا سرپرست ضبط سازها، فراز تعالی سرپرست ضبط بخش قصه گویی گروه اجرایی این پروژه را تشكیل می دهند.

حمیدرضا آفریده در توضیح این آلبوم نوشته است: در پروژه «كی بود كی نبود» سیر داستانی، شكل‌ها (شخصیت‌ها)، سازها و دستگاه‌ها و آوازهای ایرانی به نوعی به هم گره خورده اند و من در آهنگسازی و كارگردانی و پرداختِ شخصیت‌های داستان این اثر سعی كردم تا هر ساز ایرانی نماد یك شكل و یك دستگاه یا آواز و نیز یكی از فرم‌های آهنگسازیِ موسیقیِ ایرانی باشد و با استفاده از شخصیت‌هایی كه در كتاب «كی بود كی نبود» وجود داشت رابطه هر كدام از آنها را با سازهای ایرانی معرفی كنم.

من ساز تمبك را نماد نقطه در نظر گرفتم، كمانچه نماد دایره و دستگاه ماهور، سنتور نماد مستطیل و آواز اصفهان، تار نماد مربع و دستگاه چهارگاه، نی نماد مثلث و دستگاه نوا بودند. در این چارچوب هر كدام از این دسته‌بندی‌ها با فرم‌هایی مثل پیش‌درآمد، چهارمضراب، رِنگ شخصیت و خصوصیت موضوعی این اشكال را به همراه صدای بازیگران معرفی می‌كند. البته یكی از قطعات این مجموعه (تار، چهارگاه) برداشتی از قطعه هفت ضربی چهارگاه استاد حسین علیزاده است. امید كه این مجموعه توانسته باشد شناختی در جهت رشد و حفظ و اشاعه سازها و دستگاه‌ها و فرم‌های موسیقی ایرانی برای كودكان سرزمینم ایران داشته باشد.

الهام سادات افراز نویسنده این پروژه موسیقایی هم در توضیح اثر نوشته است: «من» پرده ای است میان انسان و حقیقت. «من» مركز پرگاری است كه انسان را حول محورخویش می چرخاند و این گردش ارمغانی جز رنج، اضطراب و سردرگمی برای آدمی نخواهد داشت. در «كی بود كی نبود» شكل ها نمادی از خواسته های گوناگون انسان و یا به نگاهی دیگر شخصیت های متفاوت در یك جامعه هستند. هرچه منیت، مقایسه و غرور در انسان بیشتر قد برمی افرازد، او با «خویش» بیگانه تر می شود. اما زمانی كه قضاوت های ذهنی خاموش شود و آدمی به جای تلاش برای اثبات «من» به دیگران جزئی از «وجود» شود، به ذات الهی خویش نزدیك تر و با معبود یكی در نهایت تبدیل به «خویش» خواهد شد. هرگاه كه «من» شكسته شود، انسان می تواند به حقیقت دست یابد و آن گاه به خود شكوفایی خواهد رسید. اما افسوس كه انسان همواره می جوید، می یابد و عادت می كند و عادت حاصلی جز فراموش برایش به بار نخواهد آورد.