مدت هاست كه اثر موسیقیایی برای كودكان و نوجوانان مثل گذشته به گوش نمی‌رسد. شاید دیگر در میان بازار شلوغ موسیقی كه مملو از قطعات عاشقانه است، جایی برای تولیدات موسیقی برای گروه سنی كودكان و نوجوانان دیده نمی‌شود. طبق اعلام رسمی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مهر ماه امسال فقط دو آلبوم و هشت قطعه موسیقی در حوزه كودك مجوز گرفتند. در ماه‌های دیگر سال نیز آماری از اخذ مجوز برای قطعات موسیقی در این گروه سنی منتشر نشده است. این درحالی است كه در دهه های پنجاه و شصت، مدارس چندین گروه سرود داشتند كه برخی از آن‌ها به شهرت رسیدند و خاطرات ماندگاری از آن دوران به جا گذاشتند.

گروه سنی كودك در دنیای موسیقی فراموش شده است
صحبت از آهنگ و موزیك كه به میان بیاید، تنها دستاورد ما از اینترنت، دانلود موسیقی‌های عاشقانه و در بهترین حالت موزیك بی كلام و ملایم است. این در حالی است كه طبق آخرین نظرسنجی‌ها در دنیا و مقالات روز، كودكان و نوجوانان، بیش از گروه سنی بزرگسال به موسیقی تمایل نشان می‌دهند؛ بنابراین با وجود اینكه كودكان بیشتر موسیقی گوش می‌كنند، اما تولیدات كمتری برای آن‌ها در این زمینه وجود دارد. در این خصوص با دكتر نصیره مقدم فر روانشناس گفت‌وگو كردیم. مقدم فر مدت هاست در حوزه روانشناسی كودك و نوجوان فعالیت می‌كند و آخرین تجربیات و پژوهش‌های خود در حوزه موسیقی كودكان و نوجوانان را در اختیار ما قرار داد.

میزان نیاز كودكان به موسیقی
مقدم فر ابتدا درباره تاثیر موسیقی بر رشد كودكان و نوجوانان به خبرنگار ما گفت: امروزه زندگی مردم دنیا با موسیقی آمیخته شده است. كمتر كسی دیده می‌شود كه ساعاتی از اوقات روزانه خودش را صرف گوش كردن به موسیقی نكند. با توجه به اینكه كودكان روح لطیف و اثرپذیری دارند، موسیقی برای گروه سنی كودك بسیار ضروری است. به همان اندازه كه بچه‌ها به كتاب‌های درسی و كمك درسی نیاز دارند، برای پرورش روح و روانشان بی نیاز به هنر اول نیستند.

توضیحات روانشناس درباره تاثیر موسیقی در رشد كودكان

نقش غیر قابل انكار هنر اول در رشد فكری كودكان
وی افزود: برترین و اثربخش‌ترین كاركرد موسیقی در رشد و پرورش كودكان، پروراندن و آماده ساختن حواس پنجگانه آن‌ها برای درك بهتر و عمیق‌تر دانستنی‌هایی است كه پیرامون آن‌ها وجود دارد. استفاده از موسیقی به عنوان یك هنر انتزاعی عاملی انگیزه دهنده هم محسوب می‌شود و موجب ارتقای عوامل خلاقیت، مهارت‌های اجتماعی و نظم فكری می‌شود. در نهایت این فرایند به افزایش كارایی، بازدهی و بهره‌وری منجر می‌شود. علاوه بر این، افزایش دقت، خلاقیت، تجسم و تقویت حافظه صوتی هدف اصلی است كه در موسیقی دنبال می‌شود. كودكان باید با موسیقی خوب خیال انگیزی مثبت پیدا كنند.

تغذیه موسیقیایی برای كودكان
این روانشناس كودك در ادامه به دیگر ثمرات گوش كردن به موسیقی خوب اشاره و اضافه كرد: تحقیقات نشان می‌دهد كه اگر كودكان به موسیقی‌های كلاسیك مانند موسیقی موتزارت و باخ عادت كنند، دقت آن‌ها بالا می‌رود و نیم كره چپ مغزشان تقویت می‌شود. موسیقی خوب می‌تواند درك زیبایی را در كودكان بالا ببرد و آفرینندگی، خلاقیت و دقت شنوایی را افزایش دهد. موسیقی می‌تواند باعث تقویت ارتباط گروهی و اجتماعی بچه‌ها شود و سرگرمی و بازی گروهی مناسبی باشد كه آن‌ها را از توجه به رفتار‌های پرخطر دور كند. هنر اول می‌تواند جو بانشاط و سالمی را برای كودكان به وجود بیاورد.



مقدم فر در ادامه بیان كرد: در زمینه روانشناسی موسیقی تحقیقات فراوان انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد كه مهمترین نقش موسیقی پرورش حواس است كه مانند ابزار شناخت در كودكان عمل می‌كند. هنر اول دریچه ای است كه بچه‌ها را با جهان خارج، پیوند می‌دهد و امكان شناخت را برای آن‌ها فراهم می‌كند. وقتی كه كودك، می‌بیند، می‌شنود و لمس می‌كند، بهتر می‌شناسد. نقش پرورش حواس در سنین كودكی بسیار با اهمیت است؛ چراكه كودكان در این سن، در مرحله‌ای هستند كه مشاهده و تجربه مستقیم، تاثیر فراوانی در شناخت آن‌ها دارد. این دوران بهترین زمان برای پرورش حواس است. در فرایند یادگیری، موسیقی به علت بار عاطفی مثبتی كه بر كودك دارد، می‌تواند انگیزه بسیار مناسبی برای تعلیم به شمار بیاید.

نقش موسیقی در رفع پرخاشگری كودكان
مقدم فر در خصوص نقش موسیقی در بازدارندگی كودكان از رفتار‌های نامناسب و برطرف كردن برخی اختلالات روانی كودكان اظهار كرد: بار‌ها مشاهده شده كه كودكان پرخاشگر با پخش موسیقی رفتار و ادراك خود را كنترل می‌كنند و به آرامش می‌رسند. موسیقی و بازی در درمان برخی از اختلالات روحی و روانی كودكان موثر است. موسیقی درمانی باعث تغییر در خلق و خو، بهبود رفتار‌های فردی، اجتماعی، افزایش هوش و اعتماد به نفس و برطرف كردن لكنت زبان می‌شود. تجربه نشان داده است كه آموزش‌های موزیكال همراه با ریتم باعث ایجاد تمركز و توجه و یادگیری بهتر می‌شود. دروسی مانند فارسی و ریاضی با آموزش موزیكال بهتر در ذهن بچه‌ها نقش می‌بندد؛ بنابراین موسیقی می‌تواند باعث تقویت حافظه شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد، وقتی كلمات با ریتم خوانده شود بهتر در ذهن می‌ماند.

اثر موسیقی در رشد كودك

ضعف در تولیدات موسیقی برای كودكان
این روانشناس درباره خلأ تولیدات موسیقیایی ویژه كودكان گفت: با وجود تاثیر فراوان موسیقی در رشد و تربیت كودكان، تولیدات مناسبی برای این گروه سنی وجود ندارد. آهنگسازان نسبت به اصول روانشناسی كودكان آشنایی چندانی ندارند. آثار باید به گونه‌ای باشد كه كودكان یك دهه با آن ارتباط داشته باشند؛ این درحالی است كه تعداد آثار بسیار كم است. همچنین ژانر موسیقی كودكان باید از حساسیت بالایی داشته باشد و با زبان كودك همخوانی داشته باشد. موسیقی سه بخش مهم از وجود كودك كه شامل فكر، رفتار و احساس اوست را به طور همزمان تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد گوش دادن به موسیقی سالم كودكان را باهوش می‌كند. در سال‌های اخیر برخی خوانندگانی كه در خارج از كشور سكونت دارند، َموسیقی‌هایی را در اختیار بچه‌ها قرار دادند كه به هیچ وجه مناسب آن‌ها نیست. این موسیقی‌ها به شدت تند و پرهیجان هستند، در حالی كه ریتم یك موسیقی برای كودك، باید آهسته و ملایم باشد. خانواده‌ها باید در این خصوص بچه‌ها را نسبت به آسیب‌هایی كه وجود دارد آگاه كنند.

سرود، روشی مناسب برای تربیت و رشد
وی درباره اهمیت سرود در تربیت درست كودكان بیان كرد: عزت نفس به معنای باور‌های ما در ارتباط با میزان ارزشمندیمان است. عزت نفس مهمترین موضوع در پیش رفت تحصیلی كودكان و نوجوانان است. عزت نفس وابسته به مهارت‌هایی است كه در ایجاد ارتباط كودكان با نوجوانان و بزرگسالان دارد. نیاز اساسی است كه در فرایند‌های زندگی نقش مهم و اساسی دارد؛ چراكه به رشد و سلامت و طبیعی بودن فرد اثر می‌گذارد. یكی از عوامل موثر بر افزایش عزت نفس كودكان شعر خوانی به صورت دست جمعی است. این روش درمانی و توانبخشی در ارتقای بهداشت روان كودكان است. از طرف دیگر سرود خواندن در رشد قوای شناختی و كلامی كودكان و نوجوانان تاثیر فراوانی دارد.

نقش شعرخوانی در تقویت حافظه
مقدم فر در پایان اضافه كرد: كودكان در شعر خوانی تلاش می‌كنند كه شعر‌ها را در ذهن بسپارند. این باعث می‌شود بچه‌ها آوا‌های مشابه را در كلمات متفاوت درك كنند و به خوبی روان خوانی كنند. شعر خوانی دسته جمعی به بچه‌ها كمك می‌كند، یاد بگیرند، گاهی ممكن است شكل كلمات تغییر كند، اما همان معنی را داشته باشد. آن‌ها متوجه می‌شوند كه باید برای درك معنای كلمات باید به زمینه كلامات دقت كنند. این مهارت‌ها كمك می‌كند كه بچه‌ها متن‌های بلند و پیچیده را در سنین بالاتر بهتر بفهمند. شعر خوانی به تقویت حافظه كمك فراوانی می‌كند.

انتهای پیام/