دفتر موسیقی تسلیم هیچ ‌فشاری برای بازگشایی سالن‌ها نخواهد شد
به گزارش رادیو آوا به نقل از ایرنا مدیركل دفتر موسیقی در خصوص اقدامات مربوط به بازگشایی سالن‌های كنسرت و ازسرگیری دیگر فعالیت‌های این حوزه گفت: دفتر موسیقی تابع مصوبات و دستورات ستاد ملی مقابله با كروناست و تسلیم فشار تهیه‌كنندگان یا دیگر طرف‌ها در این زمینه نخواهد شد.

شیوع بیماری كرونا در ایران از هفته اول اسفند 1398 با تعطیلی همه رویدادهای فرهنگی از جمله كنسرت‌ها همراه بود كه به ضررهای اقتصادی فعالان این عرصه انجامید. وضعیتی كه به اقدام بزرگان حوزه موسیقی با حمایت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری كنسرت‌های آنلاین از ایام نوروز در قالب طرح نوروزخانه منجر شد. همچنین استعفای شهرداد روحانی رهبر اركستر سمفونیك در همین ایام و چشم‌انداز برگزاری كنسرت‌ها در سال جاری به دلیل ادامه شیوع كرونا سوالات زیادی را پیرامون اقدامات دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد دولتی مسئول این حوزه در اذهان موسیقیدانان و مردم علاقه‌مند به موسیقی پدید آورده است.

محمد الهیاری فومنی، در روزهای اخیر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا به این سوالات و سوالات دیگر از جمله ابتكار كنسرت‌های برخط نوروزخانه در ایام نوروز، ادامه اجراهای آنلاین توسط دیگر هنرمندان مطرح و شائبه‌هایی كه در اجرای برخط همایون شجریان پیش‌آمده و موضع‌گیری این دفتر در خصوص آن و سرنوشت موسیقی در سال كرونایی و برگزار شدن یا نشدن جشنواره‌ها در این سال پاسخ داد.

وی ضمن تاكید بر اولویت بودن سلامت مردم در برگزاری مجدد كنسرت‌های موسیقی در این مصاحبه گفت كه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تسلیم فشارهای احتمالی از سوی تهیه‌كنندگان نخواهد شد، همچنین این دفتر در پروژه نوروزخانه نقش ناظر را داشته است.

الهیاری در مورد حواشی پیرامون كنسرت همایون شجریان بر دخالت نكردن دفتر موسیقی در تعامل‌های خواننده‌ها با حامیان مالی در این زمینه تصریح كرد ولی گفت كه دفتر موسیقی از رایگان نبودن كنسرت شجریان راضی نبوده‌اند. وضعیت برگزاری جشنواره‌های جوان، نواحی و فجر در سال جاری به دلیل ضرورت اجرای شیوه‌نامه‌های بهداشتی برای جلوگیری از افزایش شیوع كرونا، همچنین وجود رهبر دائم برای اركستر سمفونیك یا رهبرهای مهمان برای این اركستر از دیگر فرازهای مهم گفت‌وگوی خبرنگار ایرنا با الهیاری است كه جواب‌های او را در ادامه می‌خوانید.

به هیچ فشاری جهت بازگشایی سالن‌های موسیقی تن نخواهیم داد

زمزمه بازگشایی سالن‌های موسیقی و اجرای كنسرت‌های زنده به گوش می‌رسد. بلاشك دفتر موسیقی تابع دستورات ستاد ملی مقابله با كرونا خاهد بود. اما شائبه‌هایی مبنی بر تاثیرپذیری دفتر موسیقی از تهیه كنندگان و اخذ تصمیم بدون در نظرگرفتن شیوع بیشتر كرونا به دلیل بازگشایی سالن‌ها وجود دارد.

بعد از جشنواره موسیقی فجر و در اسفند تعداد زیادی اجراهای صحنه ای پیش بینی شده بود كه از همان اوایل اسفند و پس از مصوبه ستاد ملی مقابله با كرونا اجراهای زنده لغو شد. از همان روزها در جلساتی كه با صنف تهیه كنندگان و ناشران موسیقی و برخی هنرمندان داشتیم موضوع اجراهای آنلاین مطرح شد تا در ایام نوروز موسیقی همچنان كنار مردم باشد. پس از اینكه محدودیت های اجتماعی به همه امور تسری پیدا كرد و آگاهی عمومی در باره جدی بودن این بیماری بیشتر شد، نامه‌ای از مجمع صنفی ناشران موسیقی دریافت كردیم كه در آن پیشنهاد شده بود برای حفظ سلامتی مردم اجراهای صحنه ای تا پایان اسفند تعطیل شود.



نسبت به زیان مالی هنرمندان بی‌تفاوت نیستیم

آینده صنعت موسیقی را در صورت تداوم شرایط موجود چگونه ارزیابی می‌كنید؟

در جلسات این موضوع مطرح شد كه با توجه به آگاهی مردم نسبت به كرونا حتی اگر اجراهای زنده موسیقی از سر گرفته شود، با استقبال روبرو نمی شود و برخی دوستان پیش بینی كرده بودند دست كم تا پایان شش ماه اول امسال اجراهای صحنه ای با اقبال مواجه نخواهد شد. اما به خاطر نقش موسیقی در ایجاد آرامش ذهنی برای مردم از طرفی و از سوی دیگر جلوگیری از ضرر اقتصادی دفتر موسیقی نمی‌توانست نسبت به این زیان مالی بی تفاوت باشد.

نظر دفتر موسیقی این بود كه طرفین را به توافق برسانیم. از یك طرف هم سالن‌ها تخفیفاتی را در نظر بگیرند چون به هر شكل حتی در صورت بازگشایی باید با نیمی از ظرفیت خود پذیرای هنرمندان و مردم باشند، و از طرف دیگر قیمت بلیت‌ها به گونه‌ای افزایش یابد كه ضررهای مالی هنرمندان را پوشش دهد و مردم برای خرید بلیت با مشكلات اقتصادی بیشتری روبرو نشوند.

آیا فكر می‌كنید با توجه به آگاهی مردم از خطرهای شیوع كرونا، كنسرت‌ها با استقبال مردم روبرو خواهند شد؟

ما در دستورالعمل بهداشتی كه برای این موضوع تنظیم كردیم ضمن توجه به سه ضلع مثلث مربوط به این امر یعنی تهیه كنندگان و هنرمندان، سالن های اجراهای موسیقی و مردم، 15 بند پیش‌بینی كردیم. از طرفی هم بین مجمع برگزار كنندگان موسیقی و سالن‌ها توافقی مبنی بر تخفیفاتی از سوی سالن‌ها صورت گرفت. برگزاری كنسرت‌ها با توجیه اقتصادی همراه باشند، اما ضلع سوم این مثلث یعنی مردم و اینكه ایا استقبال خواهند كرد یا خیر موضوعی است كه تا كنون پاسخی برای آن پیدا نكردیم.

موضع ستاد ملی مقابله با كرونا و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در این خصوص چیست؟

وزارت بهداشت هم در این امر دقت و وسواس خاصی دارد و پروتكل‌های (شیوه‌نامه‌های) بسیار جدی و ریزبینانه‌ای در این امر تهیه كرده است. اما هنوز پاسخ مشخصی از ستاد ملی مقابله با كرونا در باره اجتماعاتی از این دست به ما نرسیده است. تا جایی كه اطلاع دارم این موضوع منوط به دستور وزارت كشور است و این بازگشایی ها در وزارت كشور دسته بندی و اولویت بندی دارد، بازگشایی سالن‌های موسیقی و تئاترها و ورزشگاه ها در اولویت های بعدی قرار دارد. اولویت‌ها مربوط به بازگشایی مشاغل است. ما در دفتر موسیقی از سویی حامی منافع دست اندركاران صنعت موسیقی هستیم و از سوی دیگر همگام با دست اندركاران صنعت موسیقی اولویت ما حفظ سلامتی مردم خواهد بود.

پس این شائبه كه دفتر موسیقی برای آغاز مجدد كنسرت‌ها تحت فشار فعالان اقتصادی صنعت موسیقی است، بی پایه است؟

به هیچ عنوان تحت فشار نبوده و نیستیم و تن به فشارهای احتمالی نخواهیم داد. ذكر این موضوع شاید به رسیدن به پاسخ شما كمك كند كه دست اندركاران موسیقی افق روشنی را برای شش ماهه اول امسال برای صنعت موسیقی متصور نیستند. چون پیش بینی می‌كنند كنسرت‌ها در صورت بازگشایی با استقبال روبرو نمی‌شوند.

نظارت بر افزایش قیمت بلیت‌ها

با توجه ضررهای مالی در صنعت موسیقی در صورت بازگشایی سالن‌ها شاهد افزایش قیمت بلیت‌ها خواهیم بود. آیا در این مورد تدابیری اندیشیده شده است؟

یكی از موضوعات مورد گفت‌وگو دقیقا همین مورد بود. قرار شد سالن‌ها تخفیف بدهند اما همین سالن‌ها هم هزینه هایی از قبیل نیروی انسانی و هزینه های دیگری دارند. شاید برخی هنرمندان موسیقی با توجه به درآمدهای دوران قبل از كرونا بتوانند مدتی ولو یك سال تاب آورند. اما نوازندگان و صدابرداران از چنین پشتوانه مالی برخوردار نیستند و حتی اگر سالن‌ها مجبور به بازگشایی با نیمی از ظرفیت شده و برای اجراهای صحنه ای تخفیفاتی قایل شوند؛ قطعا با توجه به ضررهای مالی چند ماه گذشته ناچار به افزایش قیمت بلیت‌ها خواهیم بود؛ اما اینكه مردم این افزایش قیمت را در كنار پذیرش حضور در سالن‌ها بپذیرند موضوعی است كه در حال حاضر پاسخ روشنی برای آن نداریم. اما بعد از اینكه ستاد ملی كرونا اعلام كند اینگونه اجتماعات می‌توانند شكل بگیرند حتما دفتر موسیقی در این بازه زمانی قبل از رسیدن به ایام محرم و صفر بر روی قیمت بلیت‌ها نظارت دقیقی خواهد داشت.

نوروزخانه و همكاری دفتر موسیقی و بنیاد رودكی در اجراهای آنلاین با استقبال روبرو شد، اما با توجه به اینكه اعلام كرده بودید این اجراها رایگان خواهد بود. چرا اجرای همایون شجریان بر خلاف اجراهای نوروزخانه و وعده دفتر موسیقی در مورد برگزاری رایگان كنسرت‌ها چرا رایگان نبود؟ این تضاد بین اعلام رایگان بودن اجراهای تالار وحدت و بلیت ده هزار تومنی اجرای همایون شجریان گمانه‌زنی‌هایی را در باره فقدان صداقت دفتر موسیقی در رایگان بودن این اجراها و زد و بندهای احتمالی مالی مطرح كرد. پاسخ شما چیست؟

اجراهای آنلاین از اجراهای خانگی هنرمندان در اسفند آغاز شد و چند اجرا هم در استودیوها برگزار شد. ما با شركت‌ها گفت‌وگو كردیم كه این امر به شكل جدی‌تر و رسمی‌تری برگزار شود. نگرانی وجود داشت كه به واسطه پوشش اینترنت در تمام كشور بسیاری هموطنان موفق به دیدن این اجراها نشوند. در این میان نقش دفتر موسیقی صدور مجوز و نظارت بر محتوی است. هر اجرای آنلاینی كه برگزار شده با مجوز دفتر موسیقی برای مجموعه ساترا (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) ارسال شده است. دفتر موسیقی در پروژه نوروزخانه هم نقش نظارت بر محتوی و صدور مجوز داشت. معتقدم شان دفتر موسیقی نظارت بر محتوی است و ما در موضوع قراردادها دخالت نمی‌كنیم، همچنین دفتر موسیقی دخالتی در قرارداد مالی ایرانسل و كنسرت شجریان نداشت.

از آنچه بین حامی این كنسرت و بنیاد گذشته اطلاعی دارید؟

در ارتباط با پروژه بنیاد رودكی و ایرانسل هم دفتر موسیقی و بنیاد رودكی دخالتی نكرده اند و مطلع نیستم ایرانسل با شجریان به چه صورت قرار بسته است. اگر قراردادهای نوروزخانه هم منتشر بشود مشخص خواهد شد كه دفتر موسیقی هیچ دخالتی در قرارداهای هنرمندان و ساید نهادها نداشته است.

یعنی حتی پیگیری هم نكردید؟

تا جایی كه اطلاع دارم و از مذاكرات با مدیران ارشد بنیاد، بین بنیاد و این شركت‌ها قرارداد مالی وجود ندارد. اصل را بر همین حرف دوستان گذاشتم كه قرارداد مالی وجود نداشته است. البته ما هم گله داریم از اینكه مردم وجهی پرداخت كردند و به دلیل ناكارآمد بودن تلویزیون تعاملی لنز موفق به دیدن برنامه نشدند.



از رایگان نبودن كنسرت شجریان راضی نیستیم

ایا برای پوشش بهتر این كنسرت امكان اندیشیدن تمهیداتی وجود نداشت؟

موضوع ناكارآمدی تلویزیونی تعاملی لنز را پیش بینی كرده بودیم و چه بسا تعدادی از تلویزیون های تعاملی به لنز گفته بودند آماده كمك هستند . كما اینكه تلوزیون تعاملی كه پروژه نوروزخانه را پوشش داد فضای پوشش اینترنتی را برای حضور تلویزیون‌های تعاملی دیگر فراهم كرده بود و چیزی بیش از 20 تلویزیون تعاملی و پلتفرم این اجراها را پوشش دادند. در مجموع كلیه عوامل معاونت هنری از اینكه برای كنسرت همایون شجریان مردم مجبور به پرداخت پول به تلویزیون تعاملی لنز شدند راضی نبودیم. چون هدف این پروژه صد در صد رایگان بودن این اجراها بود

با توجه به اینكه دخالتی در توافق بنیاد رودكی و حامی مالی برنامه نداشتید، به انتقاد ناشی از حضور ده‌ها مهمان حاضر در سالن چه پاسخی دارید؟

دفتر موسیقی حتی یك مهمان در این اجراها نداشته و حاضران در سالن یا تعداد معدودی خبرنگار بودند كه با هماهنگی مستقیم ما امكان حضور داشتند یا عوامل فنی اجرایی سالن بودند. تعدادی كه به عنوان مهمان در زمان اجراها در سالن بودند از طریق حامی مالی برنامه و نهادهای دیگر دعوت شده بودند.

همه چیز به كرونا بستگی دارد

با توجه به شرایط و ادامه همه‌گیری كرونا در كشور، پیش‌بینی دفتر موسیقی برای جشنواره های موسیقی از قبیل جوان، نواحی و فجر چیست؟

جشنواره موسیقی جوان را پیش از آغاز سال در اسفند و در زمان انتشار فراخوان طی جلسه ای با معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر جشنواره و مدیر انجمن موسیقی مشخص شد مثل هر سال تا پایان اردیبهشت داوطلبان فرصت دارند فیلم اجراها را بفرستند. اما بعد از جدی شدن موضوع كرونا طی جلساتی قرار شد با دو شیوه راه را ادامه بدهیم. یكی اینكه فرض بر این باشد كه در تیر و مرداد ستاد ملی مقابله با كرونا فضا را عادی اعلام كند و امكان حضور هنرمندان در تهران به وجود بیاید. دیگر اینكه در مرحله دوم هم اجراها به صورت غیرحضوری برگزار شود. در مرحله اول بعد از ارسال فیلم‌ها و بازبینی و ریزش ها از بین داوطلبان اگر امكان حضور در تهران برای دواطلبان فراهم شود كه طبق روال معمول جشنواره برگزار شود و اگر این امكان فراهم نشد جشنواره جوان را غیرحضوری برگزار كنیم.

با توجه به خطر ناشی از شیوع كرونا بهتر نیست این جشنواره لغو شود؟

این جشنواره قابل حذف نیست و جزو جشنواره های خوب كشور است و از همه مهمتر از جشنواره‌هایی است كه در زمینه استعدادیابی خوب عمل كرده است.

جشنواره نواحی چطور؟

درباره جشنواره نواحی هم كه آبان برگزار خواهد شد، آیین‌نامه این جشنواره در مراحل پایانی تدوین قرار دارد كه بعد از تدوین و تصویب ابلاغ خواهد شد. ضمنا استان كرمان طبق سنوات گذشته بر میزبانی این جشنواره در كنار دو استان دیگر تاكید دارد. جشنواره نواحی را نمی‌توان غیرحضوری برگزار كرد. چون ماهیت آن به گونه ایست كه باید با حضور هنرمندان برگزار شود. برنامه اجرایی این جشنواره را برای برگزاری حضوری پیش بینی كردیم ولی تمام این پیش بینی ها وابسته به این موضوع خواهد بود كه در آبان وضعیت كشور از لحاظ بیماری كرونا در چه وضعیتی باشد.

جشنواره سی و ششم فجر چه خواهد شد؟

همزمان با جشنواره سی و پنجم در سال گذشته شورای ارزیابی جشنواره تشكیل شد و طبق آیین نامه فعلی اگر این آیین نامه نیاز به تغییر داشته باشد، شورای ارزیابی باید در این مورد تصمیم گیری كند. در همین رابطه شورا حدود هفت جلسه تشكیل داد و اصلاحاتی را بر آیین نامه فعلی نوشت كه برای مجموعه حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صنوف موسیقی، خانه موسیقی و مجموعه صنفی ناشران موسیقی و مجموعه صنفی هنرمندان موسیقی فرستاده شد. دوستان ملاحظات خود را اعلام كردند. پیش بینی من این است ظرف یك ماه آینده فرآیندهای اجرایی جشنواره سی و ششم را حضوری آغاز كنیم. اما در آبان یا آذر بسته به شرایط كشور كاملا مشخص شود چه تمهیداتی باید اندیشیده شود.



اركستر سمفونیك، یك رهبر و دو نظریه

شنیده ها حاكی از آن است كه مدیرعامل بنیاد رودكی تصمیم دارد اركستر سمفونیك را بدون رهبر دائم با دعوت از رهبران میهمان اداره كند. از طرفی هیچ اركستری در دنیا بدون رهبر ثابت نیست و نداشتن رهبر ثابت یعنی نداشتن برنامه مدون و نداشتن تمرینات مستمر و برنامه فصلی اجراها آیا دفتر موسیقی تصمیمی ندارد كه در باره این موضوع با مدیر عامل بنیاد رودكی گفت‌وگو كند؟

روزی استاد لوریس چكناواریان به من گفت كه وقتی من به عنوان رهبر مهمان به اركستری در كشورهای دیگر دعوت می‌شوم، نهایتا یك یا دو جلسه با اركستر تمرین می‌كنم. چون ان اركستر در طول سال تمرینات مستمر و جدی دارد. من به عنوان رهبر تفسیر خودم از آن موسیقی را با اركستر تمرین و ارائه می‌كنم. از همین صحبت می‌توان دریافت یك رهبر دائم تا چه میزان می‌تواند بر كیفیت تمرینات و اجراهای اركستر تاثیر داشته باشد.

پس چرا در ایران این مشكل ایجاد شده است؟

در حقیقت در باره اركسترها دو دیدگاه وجود دارد؛ یكی اینكه بسیاری معتقدند یك اركستر باید رهبر دائم داشته باشد و در طول هفته تمرین كند و آخر هفته كنسرت بدهد تا سرزنده و پویا باشد. دوم این كه یك اركستر می‌تواند رهبر دائم نداشته باشد و با رهبران مهمان بسته به رپرتوار تمرین كند و كنسرت بدهد. پس به صورت قطع نمی‌توان گفت كدام یك از این دو دیدگاه غلط است چون هر دیدگاهی طرفداران خودش را دارد.

از تلاش‌های بنیاد رودكی در این زمینه اطلاعی دارید؟

مدیرعامل بنیاد رودكی هم در این باره همواره در حال رایزنی و تعامل است و هفته گذشته هم با من جلسه داشت. اما در باره مدیریت اركستر و انتخاب رهبر دفتر موسیقی قدری عقب تر از بنیاد حركت می‌كند. چون موضوعات مختلفی از قبیل بودجه و دستمزدها از طریق بنیاد رودكی صورت می‌گیرد. همه باور داریم هرچه زودتر یك حلقه فكری با حضور كارشناسان تشكیل شود و موضوع به سرانجام برسد.

اینكه چون این دو نظریه هركدام طرفدارانی دارد دلیلی بر صحت هر دو نظر نیست. یعنی طرفداران یك نظریه شرط لازم و كافی برای صحت موضوع یا نظریه نیستند. نظریه اداره اركستر بدون رهبر ثابت نظریه اشتباهی است. چگونه یك اركستر بدون رهبر دائم می‌تواند به برنامه مدون برسد و چگونه می‌توان برای یك اركستر بدون رهبر دائم چشم اندازی ولو میان مدت متصور شد؟

به نظر من باید در باره آینده اركسترها قدری صبر كنیم تا دوستان رایزنی كنند و به نتیجه جامع برسند. چون فكر می‌كنم در آینده اركسترها دچارتغییر شوند. كاملا در جریان هستم دوستان در بنیاد رودكی از زمان تعطیلی رویدادهای فرهنگی و تعطیلی اركسترها نهایت استفاده را برای رایزنی و رسیدن به نتیجه می‌برند و در روزهای آتی با یك طرح جدید از سوی دوستان بنیاد رودكی روبرو می‌شویم.

محمد الهیاری به عنوان مدیركل دفتر موسیقی معتقد به وجود رهبر دائم برای اركستر سمفونیك هست یا خیر؟

بر اساس دانشی كه دارم تصور می‌كنم یك اركستر به مدیر هنری ثابت و حلقه فكری كه كار رهبری را انجام بدهد و متناسب با اجراهای پیش رو و برای اركستر در یك اجرای خاص یا مناسبت خاص از رهبران مختلف دعوت بشود، نیاز دارد. تصور می‌كنم اركستر مانند یك دانشگاه است و نوازندگان باید با دانش رهبران مختلف به مثابه اساتید مختلف بهره مند شوند.

اینكه اركستر باید از رهبران مهمان مختلف بهره مند شود منافی این نیست كه اركستر باید رهبر ثابت داشته باشد و می‌توان در بازه زمانی مشخصی از رهبر ثابت برنامه خواست و اركستر به تقویم اجرایی مشخص و رپرتوارهای مشخص برسد و معلوم شود در چه زمان‌هایی اركستر نوازنده های میهمان داشته باشد. در كل معتقدم می‌توان با حضور رهبر ثابت از رهبران مهمان هم بهره برد.

دوران كرونا و خانه‌نشینی مردم باعث بروز نگاه متفاوتی به شبكه های اجتماعی نظیر اینستاگرام و یوتیوب و تقریبا مشخص شد این شبكه ها در ذات مخرب نیستند. در این دوران شاهدپخش بسیاری اجراهای خانگی هنرمندان در این شبكه‌ها بودیم، ایا این فعالیت‌ها با مجوز دفتر موسیقی انجام شده است؟

شبكه های اجتماعی نظیر اینستاگرام یا یوتیوب كه در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی فعالیت نمی‌كنند، تابع مجوز نیستند و مجوزی از سوی دفتر موسیقی برای فعالیت آنها صادر نشده است.

یعنی این فعالیت‌ها جرم محسوب می‌شوند؟

از نظر حقوقی جنبه مجرمانه آنها را نمی‌دانم. ولی به هر حال این شبكه ها جزء شبكه‌هایی هستند كه به لحاظ قانونی تایید نمی‌شوند، اما از طرفی هم اجراهای خانگی و سخنرانی های زنده در این شبكه ها در زمره فعالیت‌های رسمی هم نیستند كه بشود برایشان پیش بینی جرم كرد. اما خوشبختانه هنرمندان ما هنگام بهره برداری از این شبكه ها عموما چهارچوب‌ها و قوانین كشور را رعایت می‌كنند. بسیاری از این افراد هم اصولا هنرمند رسمی نیستند كه فعالیت های آنها به هر شكل در چهارچوب قوانین پلیس فتا بررسی خواهد شد.