خوانشی نو از شعر سنایی در قطعه «ملكا» چاووشی
خبرگزاری فارس ـ گروه موسیقی ـ علیرضا سپهوند: چه بخواهیم چه نخواهیم موسیقی پاپ و گسترش و شیوع همه‌جانبه آن واقعیتی كتمان‌ناپذیر است و رسوخ مویرگی این ژانر موسیقی همه دیگر ژانرهای موسیقی را به اقلیّت بدل كرده است. دلسوزان موسیقی و كلا هنر كه خواهان فرهنگ‌سازی و ارتقاء شنیداری توده مردم هستند باید با این واقعیت كنار بیایند و حالا باید برای فرهنگ‌سازی گوش دادن موسیقی پاپ خوب آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی كنند چراكه اگر این بخش را به حال خود رها كنیم موسیقی‌های سخیف و سطحی همچون موریانه و حتی ویروس تمام جامعه را دربر گرفته و بسیاری از جوانان را آلوده كرده و فرهنگ شنیداری آن‌ها را كه همچون غده‌ای سرطانی آلوده گشته را با هیچ شیمی‌درمانی نمی‌توان درمان كرد. ازینرو محققان، پژوهشگران و مربیان و استادان و مسولان همه و همه باید در كنار ترویج موسیقی ایرانی و مزایای آن، به آگاه‌سازی در زمینه موسیقی‌های خوبِ پاپ كه به بخشی اعظمی از واقعیت امروز جامعه‌مان بدل شده، همّت بگمارند.

«محسن چاووشی» یكی از خوانندگان موسیقی پاپ است كه تقریبا از جانب موزیسین‌ها و صاحب‌نظران این عرصه قابل توصیه به گوش دادن و شنیدن است چراكه در آثارش گزیده‌كار بوده و در انتخاب شعر دغدغه دارد و دیگر اركان خلق یك اثر موسیقایی را با بالاترین حساسیت‌های ممكن در حد توان و داشته‌های خود لحاظ می‌كند.

«ملكا» جدیدترین اثر محسن چاووشی است كه دیروز به صورت رسمی منتشر شد. این اثر را موسسه موسیقی ماوا وابسته به سازمان فرهنگی رسانه‌ای اوج تولید كرده است. همكاری محسن چاووشی با موسسه ماوا در چند اثر نشان داده كه این دو اهدافی متعالی را در خلق آثار هنری دنبال می‌كنند همانطور كه در این اثر خواهید شنید، شعر سنایی برای كلام این اثر انتخاب شده كه چاووشی خود ملودی كلام و تنظیم قطعه را خلق كرده است.

اولین ویژگی این قطعه خوانش واضح و بااحساس شعر معروف «ملكا ذكر تو گویم كه تو پاكی و خدایی» است كه كشش‌ها و آكسان‌های این شعر به درستی توسط خواننده تلفظ و خوانش می‌شود. بار عاطفی و معنایی كلام نیز به درستی با هر واژه تغییراتی درخور را دربر دارد كه نشان از تفكر و تعمق خالق اثر دارد. خلق اثری كه از اشعار بزرگان بهره ببرد حساسیت‌های كار را بسیار بالاتر می‌برد و چنانچه شعر به درستی درك و فهم نشود به كاری بسیار ضعیف و پرایراد تبدیل می‌شود ازینرو برگزیدن اینچنین اشعاری بسیار حساس است.

بسیاری از خوانندگان پاپ فكر می‌كنند صرف استفاده از اشعار بزرگان شعر كلاسیك ایران زمین باعث فاخر شدن اثر آن‌ها می‌شود در صورتیكه اینچنین نبوده و در بسیاری از موارد خواننده آنچنان از فضای شعر دور است و كوچك‌ترین دركی از معنی و مفهوم شعر ندارد كه حتی ارزش یك بار شنیدن را هم ندارد. تاسف‌برانگیزتر این كه در برخی كارهای پاپ دیده می‌شود كه خواننده حتی آنقدر از درك شعر دور بوده كه حتی در خوانش و تلفظ ساده واژگان شعر ناتوان بوده و خوانش و تلفظ اشتباه واژگان در برخی آثار بسیار خجالت‌آور و شرم‌آور است.

ازینرو هرگاه آثاری همچون این اثر تازه چاووشی شنیده می‌شود بلافاصله شنونده آگاه متوجه خوانش صحیح و درك درست از معنی و مفهوم و غنای شعر شاعر و حتی هدف غایی خالق كلام می‌شود. این‌ها كه به ملودی زیبا و دارای چارچوب محكم و استوار افزوده می‌شود، نتیجه‌اش خلق اثری شنیدنی خواهد بود كه ارزش نه یك بار كه بارها شنیدن را خواهد داشت.

یكی از كارهای خوبی كه چاووشی در این قطعه كرده بهره از خواننده‌ای در ژانر موسیقی اصیل ایرانی است. «علی چراغی» به زیبایی و با تحریرهای زیبا و روان و قدرتمند چاووشی را در خوانش این قطعه همراهی می‌كند و واقعا بر زیبایی قطعه افزوده است. چراغی در بسیاری از میزان‌ها به صورت اكتاو به همخوانی با چاووشی می‌پردازد كه به اصطلاحِ ساده‌تر چاووشی بم می‌خواند و چراغی همان ملودی را به صورت زیر می‌خواند البته این دو با این وجود كه به صورت موازی و با رعایت خط ملودی لایت موتیف پیش می‌روند لیكن چاووشی با تكنیك پاپ می‌خواند و چراغی با تكنیك اصیل ایرانی و تحریر و همین وحدت در عینِ تنوع بر زیبایی اثر افزوه است. البته چاووشی پیش از این نیز در چندین اثر دیگر از خواننده موسیقی ایرانی استفاده كرده است كه برای نمونه می‌توان به كارهایی كه با همخوانی «سینا سرلك» انجام داده و با استقبال كم‌نظیری هم روبرو شده، اشاره كرد.

تنظیم «ملكا» نیز در تلفیق درست با فضای شعر و ملودی بوده و همچون بسیاری از كارهای چاووشی، گیتار الكتریك جملات خود را به صورت مستقل و موازی با اكُمپانیمان پیش می‌برد. آواهایی كه در میزان‌های اولیه شنیده می‌شود فضاسازی و جنبه تخیل را تقویت می‌بخشد و مخاطب را مهیای شنیدن كلام اصلی خواننده می‌كند و همین آواها در دفعات بعدی به گونه‌ای دیگر لذت شنیدن را به شنونده می‌دهد و همین ویژگی‌های ریز و كوچك باعث جذابیت و موفقیت یك اثر می‌شود.

حتی نوع خوانش ریزترین تكنیك‌ها توسط خواننده می‌تواند باعث بهتر و بیشتر شنیده شدن یك اثر شود. برای نمونه خوانش چاووشی از واژه «نروم» در مصراع «نروم جز به همان ره» نموداری كه با حنجره‌اش از خوانش این واژه ترسیم می‌كند بسیار گیرا، دلنشین و جذاب است و شنونده بارها دوست دارد همین حالت را بشنود. این تكنیك‌های خوانش در جای جای آهنگ و در هجاهای واژگان جای می‌گیرند و همین جزئیات در مجموع باعث جذابیت كلی یك اثر می‌شوند.

در آخر ذكر این نكته با اهمیت است كه قدردان موسسات و مراكزی كه به خلق و نشر آثار ارزشمند در زمینه موسیقی می‌پردازند باشیم برای نمونه مركز موسیقی ماوا یكی از موسساتی است كه به دنبال خلق آثاری است كه می‌توان آن آثار را به عنوان آثاری فاخر قلمداد كرد. بی‌شك برای خلق آثار فاخر نیازمند ارتباط و ترغیب هنرمندان شاخص است و ماوا در این زمینه توانسته به نحو احسن با هنرمندان توانمند در حوزه‌های مختلف ارتباط گرفته و تنها منحصر به یك كار نباشد و این ارتباط ادامه‌دار و متوالی بوده است. همچنانكه از زمان همكاری اولین اثر محسن چاووشی با ماوا همكاری مستمر این مركز با چاوشی منجر به خلق آثاری از قبیل قطعه «دل خون» به مناسبت ایام اربعین، قطعه «مسلخ» با مضمونی اجتماعی و در انتقاد از شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس و قطعه «ملكا» با مضمونی عرفانی الهی شده است.

ماوا همچنین با چهره‌های شاخص حوزه موسیقی همچون «محمدمعتمدی»، «رضا صادقی»، «مهدی یراحی»، «حامدزمانی»، «احسان خواجه‌امیری» ، «حامد همایون»، «حجت اشرف‌زاده» و هم‌چنین با هنرمندانی چون «پرویز پرستویی» «روزبه بمانی» و «امیرعباس گلاب» همكاری داشته و آثار شاخص و مانداگاری در راستای فرهنگ غنی ایران زمین تولید كرده است.