محسن شریفیان نوازنده و پژوهشگر موسیقی نواحی ایران در آستانه برگزاری دومین نمایشگاه صنعت موسیقی درباره نقش چنین رویدادهای در حوزه معرفی موسیقی نواحی ایران به عموم مردم، بیان كرد: تا به حال در نمایشگاه‌های متعدد موسیقی و غیرموسیقی بزرگی در دنیا شركت كرده‌ام و پیش‌زمینه‌ای دارم كه قبل از ورود به نمایشگاه نمی‌خواهم پیش‌داوری كنم اما من به این رویداد به عنوان یك روزنه برای بخشی از موسیقی نواحی ایران نگاه می‌كنم چرا كه موسیقی نواحی در اغلب اوقات مورد توجه قرار نگرفته است.

شریفیان گفت: اگر نمایشگاه صنعت موسیقی مثل نمایشگاه‌های معتبر و مهم دنیا خوب عمل كند، به نظر من برگزاری آن واجب است چراكه در این رویداد افرادی حضور پیدا می‌كنند كه به ساز علاقه دارند و حضورشان منجر به آشنایی با ساز می‌شود و این نمایشگاه می‌تواند به توسعه ساخت و فروش سازها كمك كند و این نكته بسیار مهمی است.

وی تصریح كرد: برگزاری نمایشگاه، اتفاق مثبتی است اما اینكه تا چه اندازه از این رویداد استقبال می‌شود و چقدر بین فعالان حوزه موسیقی و فروشندگان ساز تعامل برقرار می‌شود و این دیالوگ میان‌رشته‌ای چگونه شكل می‌گیرد قابل پیش‌بینی نیست و باید امیدوار باشیم كه چنین اتفاقی رخ دهد و من هم برای تحقق این مسئله مهم در نمایشگاه حضوری جدی خواهم داشت.

این موسیقی‌دان در پاسخ به این پرسش كه آیا شرایط در حوزه موسیقی رو به بهبودی است یا خیر، گفت: ما همیشه خوش‌بین هستیم و راهی جز امیدواری و خوش‌بینی نداریم. هر روز كه از خواب بیدار می‌شویم سعی می‌كنیم به آینده و به زندگی خودمان خوش‌بین باشیم و من فكر می‌كنم بهتر است با همین نگاه و نگرش به آینده امیدوار باشیم و تلاش كنیم.

چند نكته درباره سند موسیقی و انتقادهایی كه وجود دارد

شریفیان درباره نقش تصویب سند ملی موسیقی در رسمیت‌بخشی به هنر موسیقی تصریح كرد: من اصلاً در جریان سند موسیقی نیستم و به عنوان كسی كه در حوزه موسیقی نواحی ایران فعال هستم باید بگویم قطعاً نظرخواهی و نظرسنجی و تحقیقات لازم (حداقل در مورد موسیقی نواحی) صورت نگرفته تا ما در جریان تصویب این سند باشیم. اگر موسیقی نواحی جزوی از سند موسیقی ایران است باید در تصویب این سند ما را در جریان قرار می‌دادند اما متأسفانه تجربه تاریخی ما در این حوزه نشان داده كه معمولاً انجمن‌ها و حتی خانه موسیقی كه البته متوجه شده‌ام اخیراً به موسیقی نواحی ایران نگاه جدی‌تری دارد و به نوعی به خودشان رسمیت می‌دهند، توجه چندانی به موسیقی نواحی ندارند و من همیشه به خانه موسیقی این انتقاد را داشتم كه آنچه شما به عنوان موسیقی ایران می‌شناسید صرفاً به موسیقی ردیف ایرانی مربوط است و جایی برای موسیقی نواحی قائل نیستید و حتی هیئت مدیره و اعضای خانه موسیقی اكثراً كسانی هستند كه یا در حوزه موسیقی ردیف ایرانی یا به ندرت در حوزه موسیقی پاپ كار می‌كنند در حالی كه اگر عنوان موسیقی ایران را به كار می‌بریم باید به كل ایران توجه داشته باشیم؛ ایران كشور بزرگی است و هنر موسیقی‌اش در موسیقی ردیف ایرانی خلاصه نمی‌شود، بلكه یك موسیقی مادر و مرجع‌تری دارد كه آن هم موسیقی اقوام ایرانی است.

وی افزود: متأسفانه موسیقی اقوام ایرانی هیچ وقت دیده نشده و بنابراین وقتی صحبت از سند ملی موسیقی می‌شود احساس می كنم ما جایی در آن نداریم. چراكه اگر جایی برای ما قائل بودند ما هم در جریان تنظیم این سند قرار می‌گرفتیم. كسی كه سال‌ها در این حوزه فعالیت كرده، مدرك درجه یك موسیقی دارد، كتاب نوشته و دستاوردهایی در این حوزه كسب كرده اما هیچ خبری از این سند ندارد، می‌تواند برای آن اهمیتی قائل شود؟ نه من و نه دوستان دیگرم در نواحی مختلف تا آنجایی كه ارتباط دارم در جریان سند موسیقی نیستند و متأسفانه معمولاً پرداختن به موسیقی نواحی ایران به شكل ویترینی است و من بیش از رویدادها و اتفاقات اینچنین، به رویدادهایی امیدوارم كه اهالی موسیقی خودشان رقم می‌زنند و به همین دلیل من برای حضور در نمایشگاه صنعت موسیقی انگیزه بالایی دارم.

ساماندهی واردات و صادرات ساز و فرصت سازی در یك نمایشگاه

این پژوهشگر موسیقی نواحی ایران گفت: من تابه حال تجربه برگزاری نمایشگاه در ایران را نداشتم اما حداقل سه موزه ساز موسیقی را از سازهای جنوب ایران تأمین كرده‌ام و امیدوارم به اندازه‌ای كه در توانم هست بتوانم موسیقی نواحی ایران را نمایندگی و معرفی كنم.

شریفیان درباره پتانسیل موجود در هنرمندان ایرانی عرصه موسیقی و تولیدكنندگان سازهای سنتی در جهت صنعتی شدن این هنر تاكید كرد: قطعاً پتانسیل بالایی در بین هنرمندان و تولیدكنندگان ساز وجود دارد. ساخت ساز درازای تاریخ بین اقوام ایرانی قدمت دارد و ما حالا باید به بهینه‌سازی و صادرات این سازها به خارج از كشور و ساماندهی این حوزه فكر كنیم. بازار سازهای سنتی وجود دارد؛ ما در جنوب ایران سازنده‌های بسیار زیادی داریم كه نی‌انبان، دمام، سازهای كوبه‌ای مختلف تولید می‌كنند. در واقع این سازها و تولیدكننده‌ها در طول تاریخ وجود داشته‌اند و ما امروز می‌خواهیم این سازها را به جامعه شهری بیاوریم و در نمایشگاهی در برج میلاد به نمایش بگذاریم. ما هم در این نمایشگاه فرصتی داریم تا با این سازها آشنا شویم. فكر می‌كنم یكی از زیبایی‌های هر نمایشگاهی می‌تواند پرداختن به اقوام باشد. امسال تلاشمان بر این است كه حضوری پرشور در نمایشگاه داشته باشیم و می‌خواهیم سنت را كنار مدرنیته معرفی كنیم.

شریفیان در پاسخ به پرسشی برای معرفی ساز لیانیك گفت: زمانی كه برای اولین بار این ساز را در بوشهر معرفی كردم، تأكید كردم كه این ساز آغاز یك نهضت الكترونیك در موسیقی نواحی ایران خواهد بود. ما چه بخواهیم چه نخواهیم در هر حوزه‌ای با الكترونیكی شدن ابزارها روبه‌رو هستیم و چه بهتر كه این اتفاق به دست خودِ ما كه دلسوز این هنر هستیم انجام شود. بنابراین ما تیمی تشكیل دادیم و شروع به كار كردیم و حالا ورژن دوم این ساز را كه خیلی از نقاط ایران اعم از خراسان، كردستان، هرمزگان را پوشش می‌دهد، آماده كرده‌ایم چون ما انواع ساز نی داریم و ساز لیانیك این امكان را فراهم می‌كند كه بتوانند با آن تمرین كنند. لیانیك در درجه اول یك كاركرد آموزشی دارد كه آموزش نواختن این ساز را راحت‌تر می‌كند چراكه در جامعه شهری ساز زدن در آپارتمان شرایطی دارد و از طرفی برای فرد مبتدی نواختن آن راحت‌تر است. این ساز بسیار مورد استقبال قرار گرفته، ما صفحه‌ای در اینترنت برای معرفی آن ایجاد كرده‌ایم و طی سی روز گذشته حدود یك میلیون و نیم كاربر به این صفحه مراجعه كرده‌اند. این استقبال نشان می‌دهد كه ساخت چنین سازی نیاز جامعه امروز است ولی ساخت آن به معنای نادیده گرفتن سازهای سنتی نیست.

قصه تولید «لیانیك» و نمایشگاه صنعت موسیقی

وی افزود: لیانیك اولین ساز ساخته شده از یك ساز سنتی در موسیقی نواحی ایران است و ما به دنبال گسترش این ساز هستیم و اگر بتوانیم پروژه‌هایی تعریف خواهیم كرد كه بتوانیم سازهای دیگر را پوشش دهیم. سازهایی مثل سرنا را جزو دستور كارمان برای آینده قرار داده‌ایم. در ساخت لیانیك به تكنیك‌هایی دست پیدا كردیم كه ما را در ادامه مسیر پیش انداخته است.

این آهنگساز تأكید كرد: دت‌هایی طولانی است كه در كشورمان بازار سازهای سنتی را داریم و امروز باید به ساماندهی این عرصه توجه كنیم. صنعت تولید ساز در طول تاریخ موسیقی وجود داشته و امروز با ساماندهی این تجارت می توانیم چرخه فروش را حرفه‌ای‌تر و دسترسی به ساز را راحت‌تر كنیم. برای دستیابی به این مهم به افرادی دلسوزی نیاز داریم كه فرصت‌هایی برای عرضه سازهای مختلف موسیقی ایجاد كنند كه حتی لازم است این امكان برای عرضه سازهای سنتی ایرانی به خارج از كشور هم فراهم شود.

شریفیان در پایان اظهار كرد: در نهایت باید بگویم كه دستیابی به شرایطی بهتر در حوزه صنعت موسیقی وابسته به نوازنده‌ها و سازنده‌های سازها است؛ كسانی كه در ایران مشغول كار هستند و خاك صنعت این حوزه را می‌خورند، می‌توانند به این حوزه كمك كنند. ما نباید چشم انتظار اقدامی از سوی دولت باشیم، تا امروز كارهایی كه خودمان انجام دادیم بدون هیچ پشتوانه دولتی صورت گرفته چون ما دلسوز موسیقی نواحی ایران هستیم. چند وقت پیش به ایرلند رفته بودم و در صحبت با آن‌ها پرسیدم كه آیا شما نمونه الكترونیكی نی‌انبان ایرلندی را دارید كه آن‌ها تأكید داشتند چنین سازی نداریم چون دولت از ما برای ساخت آن حمایت نكرده و نمی‌دانیم كه شما چطور چنین سازی تولید كرده‌اید. در واقع آنها هم منتظر بودند كه دولت برای ساخت چنین سازی حمایت كند ولی ما با وجود محدودیت و سختی‌ها دست به كار شدیم و چنین سازی تولید كردیم. امیدوارم در نمایشگاه صنعت موسیقی بتوانیم در كنار انواع سازهایی كه تولید می‌شوند سازهای بومی را هم معرفی كنیم.

دومین نمایشگاه صنعت موسیقی 29 آبان تا 2 آذر در محل مركز نمایشگاهی برج میلاد تهران برگزار می‌شود.