عرصه تولید آثار موسیقایی مرتبط با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش‌ترین عرصه‌های فرهنگی هنری كشورمان بوده است كه در سال‌های طولانی دوشادوش سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری مرتبط با این موضوع مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.

تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آن‌ها كه برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه كرده است.

همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در كشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.

در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است كه در سال‌های دور و یا نزدیك تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری كه طبیعتاً برخی از آن‌ها از درجه كیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه شدند اما همه در یك وجه اشتراك دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.

در چهل و ششمین قسمت از سلسله گزارش‌های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه موسیقایی «شعار شیعه - حكمت مطهر» رفتیم كه به سال 1382 توسط مركز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی با كلام شهید مرتضی مطهری و موسیقی و تنظیم امید فتح اللهی در دسترس دوستداران حضرت سید الشهدا (ع) قرار گرفت. آلبومی متفاوت كه این بار تلاش كرد با الهام از تالیفات ارزشمند شهید مرتضی مطهری فضای متفاوتی از آنچه درباره عاشورا و نهضت حسینی خوانده ایم به مخاطب ارائه دهد و او را از دریچه موسیقی آیینی با این نوشته های ارزشمند آشنا سازد.

«كیمیای عشق»، «بوی محرم»، «عاشورا»، «شام غریبان»، «حضرت ابوالفضل (ع)»، «قتلگاه»، «ساقی عطشان»، «رمز نجات»، «یم خون»، «ذكر»، «یا اخی»، «عباس علمدار»، «حضرت زینب(س)»، «سخن عشق»، «هیهات من الذله» قطعاتی هستند كه در این آلبوم گنجانده شده اند.

حامد رضوانفر و رضا رفیعی مداحان اهل بیت (ع)، امید فتح الهی سازهای الكترونیك، مسلم علیپور نوازنده كمانچه، مرتضی عابدی و رضا دربندی نوازنده دف و سازهای كوبه ای گروه اجرایی آلبوم را تشكیل می دهند.

مركز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی در توضیحات این آلبوم آورده است:

«در موسیقی مذهبی جامعه امروز، دو گرایش وجود دارد. گرایش مسلط، تولید فراوان قطعات با كلمات، با تعاطی بی ضابطه اشعار مذهبی و مراثی در ملودی هایی است كه خاستگاهی غیر از فضاهای اصیل مذهبی دارند و حتی بسیاری از آنها، تكرار موسیقی های لهوی و غنای حرام، زیرپوشش كلام، مدح، ثنا و مرثیه هستند.

گرایش اقلیت و مهجور بر حفظ و حراست دقیق و بی تغییر در سنت قدیم موسیقی مذهبی تاكید می كند. آینده نزدیك برای هر دوی این گرایش ها قابل پیش بینی است: گرایش اقلیت، حداكثر تا آینده نزدیك از بین خواهد رفت و حداكثر در آرشیوهای محققان شنیده خواهد شد و گرایش قوی تر، با گرته‌برداری روز افزون موسیقی های صرفا سرگرم كننده، به تدریج از جایگاه معنوی و آرمانی موسیقی مذهبی فرو خواهد افتاد و در این افول بسیاری از مفاهیم و میثاق های مقدس دچار لطمات جدی خواهند شد.

سنت قدیم موسیقی مذهبی ایران، تا جایی كه در خوانده های درخشان مداحان قدیمی و تعزیه خوانان كهنسال شنیده می شود، حفاظت كننده نغمه های موسیقی اصیل و انتقال دهنده روح قدرتمند آیین های مذهبی خاص این موسیقی است. از بین رفتن آخرین فضاهای نگهدارنده آن آیین ها و به طبع موسیقی آنها، خواه ناخواه راه برای تجربه های جدید و خلق فضاهای جدیدتر باز می كند، نسخه برداری بی اندیشه و بی تعهد، به صورتی كه در اكثریت قریب به اتفاق آثاری كه زیر عنوان «موسیقی مذهبی» در سال های اخیر شنیده می شوند، اول موسیقی و بعد روح تعهد هنری در فضای مذهبی را نفی خواهد كرد.

آثاری كه در آلبوم حاضر می شنوید، از نخستین تلاش هایی است كه با جدیت و دقت تكنیك های ساخت، اجرا و ضبط را در قابل دسترس ترین سطح ممكن در ایران به كار گرفته و نقش مهم اندیشه را در روند ساخت و اجرا و ضبط، فراموش نكرده و مجموعه ای متفاوت با همه اجراهایی كه در رسانه ها و نوارهای موجود می شنویم، ارائه كرده است.

تلاش مركز موسیقی حوزه هنری پیشگام بودن در این راه و ارائه الگوهایی است كه كمترین فاصله را با حدود آرمانی ما داشته باشند. آن چه كه در این آلبوم قابل توجه است، بهره گیری از عواملی است كه هركدام از آنها، این قطعات را معنادار و دلنشین ساخته است، استفاده سنجیده و كم سرو صدا از افكت های موسیقی الكترونیك، دوری آشكار از ریتم های عادت مند شده شبه پاپ، تكنو و امثال آنها كه با روح موسیقی مذهبی ناسازگار است، انطباق دقیق كوك اركستر با صدای گفتار زنده‌یاد شهید مرتضی مطهری و نیز با صدای آواز مداحان اهل بیت (ع) و اشعار مناسب، كاربرد صحیح صدای سازهای آكوستیك در زمینه اصوات الكترونیك، روایت گری تصویری با استفاده از قابلیت‌های تداعی های صوتی، كوتاهی مدت اجرای قطعات و پرهیز از زیاده گویی، تقسیم وزن درونی قطعات به قسمت های با كلام و بی كلام و خلوت و جلوه های متناسب، حساسیت در انتخاب پرده های مناسب و جملات موثر و عاطفی، توجه جدی به نغمه های اصیل موسیقی ردیفی و موسیقی مناطق ایران در چارچوب هوشمندانه، با هم دلی عمیق با موضوع كار به عنوان نخستین نمونه كار قابل توجه از موسیقی مذهبی آرمانی ما در آینده است.»