بی‌شك، جشنواره موسیقی فجر مهم‌ترین رویداد موسیقایی محسوب می‌شود كه جنبه فستیویته آن همچنان برای موزیسین‌ها و مخاطبین از اهمیت خاصی برخوردار است. به جرات می‌توان گفت هیچ رویداد موسیقایی مدونِ ادواری در سطح موسیقی فجر وجود ندارد كه در دل خود تمام ژانرهای متعارف، رویدادها، مقوله پژوهش، مخاطب تخصصی و غیرتخصصی و نیز نگاه دانشجومحور را یكجا داشته باشد.

شاید در همین ابتدا، فستیوال فجر از نظر استقبال مثلا با كنسرت‌های پاپ مقایسه شود و صرفِ استقبال و فروش در آن مطرح باشد كه قطعا اینچنین نیست و این دو، مقوله‌هایی كاملا مجزا محسوب می‌شوند ازاین‌رو اثرات مثبت جشنواره موسیقی فجر از حیث كثرت، تنوع و ماندگاری در جایگاهی مشخص، منحصربه‌فرد و تثبیت شده قرار دارد. اینكه جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر در خود ارزش افزوده دارد شاید برجسته‌ترین صفت از شخصیت این فستیوال محسوب شود كه خود این مورد به عناصری دیگر وابسته است كه در تمامیت رویداد، نیاز و اهمیت وجودی آن را جلوه‌گر می‌سازد.
جشنواره‌ بین المللی موسیقی فجر در سال 1364 فعالیت خود را با عنوان جشنواره سرود و آهنگ‌های انقلابی آغاز كرد. این رویداد ملی به مدت چهار سال با همین نام به فعالیت خود ادامه داد و در آن سال‌ها تنها محملی محسوب می‌شد كه اهالی موسیقی می‌توانستند به اجرای برنامه و برگزاری كنسرت بپردازند. در دوره بیستم نگاه جشنواره به طور خاص و ویژه به بحث پژوهش در موسیقی معطوف و در دوره بیست‌وسوم بخش رقابتی در جشنواره موسیقی فجر راه‌اندازی شد. در دوره‌های بعدی نیز موضوع جوان‌گرایی به عنوان محور اصلی جشنواره مطرح شد.

در سی‌و یكمین دوره از این رخداد موسیقایی، با نگاهی به تجربیات ادوار گذشته تلاش شد تا با حضور گروه‌های حرفه‌ای و اضافه شدن جایزه باربد برای انتخاب بهترین آثار تولیدی، ضمن توجه ویژه به بخش تولید، اقداماتی در خصوص اعتباربخشی به این رخداد مهم انجام شود.

این جشنواره در بخش رقابتی (جایزه باربد)، بخش غیررقابتی، جایزه ترانه، جایزه موسیقی و رسانه، بخش سرود و نشست های پژوهشی برگزار می‌شود. حالا اما امسال (1402) این رویداد با عنوان جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر برگزار می‌شود و همان‌طور كه پیداست، عنوان بین‌المللی كه بیش از ده سال از نام این رویداد حذف شده بود به آن بازگشته است كه البته صرفِ بازگشت نام نیست و این بخش جدی‌تر شده و روندی در پیش گرفته شده تا شاهد رقابتی شدن این بخش نیز باشیم. تكنوازی و گروه‌نوازی كودك و نوجوان برای نخستین بار تكنوازی نوجوانان هنرستان موسیقی دختران و پسران علاوه بر آنسامبل‌هایی كه سال‌های قبل داشته‌اند، به جشنواره سی‌ونهم اضافه شده است.

یكی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره از نظر محتوایی و كاركرد علمی دانشگاهی، بخش پژوهش است. امسال علاوه بر گفت‌وگوهای مرسوم، در سه بخش كارشناسی ارشد موسیقی و كارشناسی ارشد بینارشته‌ای با موسیقی و بینارشته‌ای در رسالات دكتری مورد بررسی و داوری قرار گرفته و به هریك سه جایزه اول و دوم و سوم اعطا خواهد شد. پایان‌نامه‌های كارشناسی ارشد بینارشته‌ای یعنی از رشته‌های دیگر علوم و هنر كه اختصاصا محوریت پایان‌نامه‌شان در رابطه با یكی از شاخه‌های موسیقی است و این بخش نیز داوری خواهد شد و نفرات اول تا سوم نیز جایزه دریافت خواهند كرد.