بازخوانی «مهر» از نواهایی برای «میهن»-10؛

اگرچه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت می‌توان به گزاره‌های رسانه‌ای متعددی رجوع كرد و پی به علل كاهش مخاطب در این عرصه به دلیل سو مدیریت‌ها و اشتباهات مختلف برد، اما یكی از بارزترین ویژگی‌هایی كه رجعت دوباره به آن‌ها حداقل می‌تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش دوباره آثار موسیقایی در این عرصه كند، تولید آثار ملی میهنی متعددی است كه طی سال‌های گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و ارزشمند موسیقی ایرانی چه در قالب «آلبوم»، چه در قالب «تك آهنگ» و چه در قالب «یك اثر موسیقایی در یك آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته‌اند. آثاری كه به دلیل هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری كه برای تولید انتخاب كردند، این كارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی كردند، بلكه از آنها می‌توان به عنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد كرد. آثاری كه بسیاری از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی كه در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می‌توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت‌های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه‌های موسیقایی ارزشمند و ممتازی بودند كه نمی‌توان از نام آنها به راحتی عبور كرد.

اساساً توجه به آثار موسیقایی كه در حوزه‌های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی كشورمان تولید شده، به ویژه در این روزها كه كشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است كه می‌تواند فارغ از دل‌زدگی‌ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل رویكردهای مختلف اندیشه‌ای كه پرداخت به آنها مجال دیگری می‌طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد كه شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است كه روزی روزگاری نقل محافل و دستگاه‌های پخش صوتی خانه‌ها و اتومبیل‌ها و مغازه‌های بودند اما هم اینك در مهجورترین شكل ممكن میان موجی از آلودگی‌های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته‌اند.

آنچه در سلسله گزارش‌های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی دوباره و اجمالی به آثار موسیقایی است كه طی دهه‌های گذشته و سال‌های اخیر توسط هنرمندان ارزنده موسیقی كشورمان در سبك‌های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند و در این گزاره‌های رسانه‌ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می‌پردازیم. شرایطی كه نقد و تحلیل و واكاوی هر یك از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته‌اند اما در این گزارش‌ها تلاش می‌شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.

در نهمین شماره از این مجموعه گزارش‌ها به سراغ نماهنگ «منو بشناس» تولید شده در مركز موسیقی انقلاب اسلامی (مأوا) از مجموعه‌های مهم سازمان هنری رسانه‌ای اوج رفتیم كه در اولین روزهای فروردین سال 1400 با حضور نزدیك به 40 خواننده مطرح موسیقی پاپ كشورمان پیش روی مخاطبان قرار گرفت و همان گونه كه انتظار می‌رفت پس از انتشار در ردیف یكی از پرحاشیه‌ترین و البته مهم‌ترین تولیدات موسیقایی مرتبط با آثار ملی – میهنی قرار گرفت. اثری كه طبیعتاً حضور چندین خواننده ستاره پاپ در كنار یكدیگر و حاشیه‌های مرتبط با تولید قطعات موسیقایی هر یك می‌توانست دربرگیرنده نكات فراوانی باشد كه بهروز صفاریان و فرزاد فرزین به عنوان عناصر اصلی ساخت محتوای بهتر از من و شما در جریان آن هستند.


شرایطی كه اگرچه تا به امروز نیز از هزینه كرد و حواشی مختلف آن خبر چندانی درز نكرده است، اما اهالی رسانه و آن دسته از افرادی كه با این خوانندگان و تهیه كنندگانش روبه‌رو هستند خوب می‌دانند كه ساخت چنین پروژه‌ای آن هم با محوریت خوانندگان پاپ پول‌ساز آن روزهای موسیقی با سازمان هنری رسانه‌ای اوج با مسائل ریز و درشت مختلفی روبه‌رو است كه به طور حتم تاریخ درباره آنها قضاوت معقولانه تری خواهد داشت.

در توضیح این نماهنگ كه پنجم فروردین ماه سال 1400 منتشر شد، آمده بود: «40 نفر از خوانندگان سرشناس كشور در تجربه‌ای جالب توجه و با هدف تقویت هویت ملی ایرانیان در یك نماهنگ با موضوع «همدلی»، «صلح» و «وحدت ملی» با محوریت ایران تحت عنوان «منو بشناس» حضور پیدا كردند.

این موزیك ویدئو به قلم احمد امیرخلیلی، آهنگسازی فرزاد فرزین، تنظیم كنندگی بهروز صفاریان، كارگردانی محمد اولاد و تهیه‌كنندگی میثم محمدحسنی در مؤسسه مأوا تهیه و تولید شده بود و نكته جالب توجه اینكه احمد امیرخلیلی در گفتگو با منصور ضابطیان در یك برنامه رادیویی بود كه ادعای بزرگی را مطرح كرد و گفت: بعد از كار « WE ARE THE WORD» مایكل جكسون كه با 45 خواننده كار كرد، برای اولین بار در ایران و دومین بار در دنیا، 40 خواننده در ایران دور هم جمع شده‌اند و اثری با موضوع ایران و صلح با عنوان «منو بشناس» با آهنگسازی بهروز صفاریان كار كرده‌اند. شعر این كار را من نوشته‌ام.

فرزاد فرزین آهنگساز و یكی از خوانندگان پروژه «منوبشناس» نیز در صفحه شخصی خود توضیح داده است: «منو بشناس حاصل تلاش بیش از دو سال من و 40 نفر از همكاران عزیزم برای شناساندن ایران و ایرانی به تمامی دنیاست. تشكر می‌كنم از همه دوستان هنرمندم كه در ساخت این اثر كنار ما بودند. بهروز صفاریان عزیزم موسیقی و تنظیم این كار را به عهده داشته و احمد امیرخلیلی عزیز شاعر این اثر، محمد اولاد با ساخت ویدئویی به یاد ماندنی و البته آهنگسازی این اثر هم به عهده من بوده است. تمام هدف و تلاش ما ساخت اثری ملی بوده تا بتوانیم به همه دنیا این را بگوییم كه ایران و مردمانش همیشه در صلح و دوستی بودند و هستند.»

پرواز همای، فرزاد فرزین، رضا صادقی، مهدی مقدم، حمید هیراد، علی اصحابی، مهدی یغمایی، بهرنگ بهادرزاده، كاوه آفاق، شهریار صیقلانی، خشایار اعتمادی، روزبه نعمت اللهی، بهروز صفاریان، حمید حامی، عماد طالب‌زاده، سینا شعبانخانی، سینا درخشنده، پدرام پالیز، معراج محمدی، امیر قنادی، آرش قنادی، كیارش پوزشی، شهرام شكوهی، حسین توكلی، حجت اشرف‌زاده، علی لهراسبی، گرشا رضایی، پیام صالحی، سامان در جلیلی، حامد همایون، رستاك حلاج، حامد طاها، محمدرضا عیوضی، حسین حقیقی، علی رهبری، آرین بهاری، احسان حق شناس، مجتبی كبیری، علیرضا قرایی منش و مصطفی راغب اسامی خوانندگانی است كه در پروژه «منو بشناس» حضور داشتند. شرایطی كه حضور این تعداد خواننده در یك پروژه مشترك موسیقایی یكی از مهم‌ترین ویژگی این نماهنگ بوده كه طی سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.

نماهنگ «منو بشناس» در اولین روزهای فروردین سال 1400 با حضور نزدیك به 40 خواننده مطرح موسیقی پاپ كشورمان پیش روی مخاطبان قرار گرفت و همان گونه كه انتظار می‌رفت پس از انتشار در ردیف یكی از پرحاشیه‌ترین و البته مهم‌ترین تولیدات موسیقایی مرتبط با آثار ملی – میهنی قرار گرفتاما همان گونه كه گفته شد، انتشار این نماهنگ در همان روزهای ابتدایی سال 1400 با حواشی متعددی روبه‌رو كرد و موجب شد كه برخی از خوانندگان این پروژه نسبت به این حواشی، واكنش‌های متعددی نشان دهند. واكنش‌هایی كه یكی از مهم‌ترین آنها به خشایار اعتمادی از خوانندگان خداحافظی كرده از ماركتینگ موسیقی ایران بود كه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به دلایل و انگیزه‌های حضورش در یك پروژه چند صدایی در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح داد: من تا كنون با آقایان محمد اصفهانی، رضا صادقی و خود بهروز صفاریان كار مشترك خوانده‌ام، اما درباره آهنگ «منو بشناس»، مهمترین نكته برای من موضوع اثر بود كه قرار بود از ایران بخوانیم. بحث ملیت و آئین را شامل می‌شد. بنابراین نگاه‌های سیاسی در این كار نبود. از سوی دیگر من بهروز صفاریان را واقعاً قبول دارم و در آهنگی كه نام او باشد، من را ترغیب می‌كند تا حداقل نگاه متفاوتی نسبت به آن داشته باشم. اصلاً فكر نكردم كه چه كسی در این آهنگ می‌خواند ولی وقتی پروژه‌ای به این شكل برای ایران ساخته می‌شود و تنظیم‌كننده‌اش بهروز صفاریان است، حضور در آن برایم جذاب بود. ارادت من به ایران و هموطنانم و همچنین بهروز صفاریان باعث شد تا این كار را بخوانم.

این خواننده پاپ افزود: مدتی قبل هم در قالب یك اتود این كار را برای من ارسال كردند و خوشحال شدم كه این پروژه به ثمر نشسته است. درباره من بحث مادی این پروژه اصلاً مطرح نبود و كلاً بحث مادی وجود نداشت چون من همیشه تهیه‌كننده و سرمایه‌گذار پروژه‌های خودم بوده‌ام. برای سایر خوانندگان هم فكر می‌كنم كه اصلاً بحث مالی مطرح نبود ولی آهنگ «منو بشناس» بسیار خوب بود و دیدگاه و محتوای كلام بسیار خوبی داشت كه همه این دلایل باعث شد تا در این آهنگ حضور پیدا كنم. حقیقتاً هم من نپرسیدم كه چه كسانی در این آهنگ حضور دارند و پس از اینكه فهمیدم چه هنرمندانی در این پروژه حضور دارند. از بهروز صفاریان خواهش كردم كه اگر تأثیری در انتخاب دارد از خواننده‌های نسل جدید ما كه خوب می‌خوانند هم برای حضور در این پروژه دعوت كنند. یكی دو خواننده بیشتر نیستند كه خوب می‌خوانند اما اعتقاد داشتم كه باید از این خوانندگان هم دعوت شود چرا كه وفاق بین نسل‌های مختلف خوانندگان پاپ را نشان می‌دهد.

وی درباره برخی از واكنش‌ها و اظهارنظرها مثبت و منفی نسبت به خوانندگانی كه تصمیم به حضور در پروژه‌های مختلف موسیقایی با مضامین ملی-میهنی می‌گیرند، توضیح داد: در هر عرصه‌ای كه سیاستمداران دخالت كرده‌اند، ذهنیت منفی برای مردم ایجاد می‌شود. در موسیقی هم برای برخی مخاطبان این ذهنیت ایجاد شده كه هركسی كاری برای ایران می‌خواند، باور خودش نیست. متأسفانه یك مقدار خود هنرمندان هم برای آهنگ «منو بشناس» دچار تعلل شده بودند. هر كسی كه به كشور خودش علاقه دارد باید بخواند. من پروژه‌ای به نام «از پارس تا خزر» داشتم كه سه سال برای اجرای آن تلاش كردم ولی از جایی كه نباید، ضربه خورد. آن پروژه بحث احراز اقتدار ملی و انسجام اقوام و ادیانی را مطرح می‌كرد كه كنار یكدیگر زندگی كرده‌اند. به همین دلیل آنقدر سیاست در عرصه‌های مختلف دخالت می‌كند، كارها شكل سیاسی به خود می‌گیرد. همین می‌شود كه الان با جامعه‌ای از شنوندگان موسیقی مواجه هستیم كه فقط می‌خواهند به هر قیمتی خوش باشند. «خوش بودن» بد نیست اما به چه قیمتی؟ به قیمت از دست رفتن اعتقاد به خیلی از مسائل از جمله كارهای میهنی؟ در كشور آمریكا سردر خانه‌ها پرچم آمریكا وجود دارد اما در خانه چند نفر از جوانان ایرانی پرچم ایران وجود دارد؟ من حس وطن‌پرستی دارم و زمانی كه بهروز صفاریان با من تماس گرفت تعلل نكردم.

اعتمادی درباره ویژگی‌های نماهنگ «منو بشناس» بیان كرد: پروژه «منو بشناس» جذابیت‌های زیادی دارد. از جمله اینكه چهل خواننده كنار یكدیگر قرار گرفته‌اند و در كلام آن در عین اقتدار، لطافتی را از كشور بیان كرده است. اما نمی‌دانم این آهنگ تا چه حد می‌تواند تأثیرگذار و ماندگار باشد. چون مثلاً خود من چهار آهنگ با موضوع ایران خوانده‌ام ولی فقط آهنگ «از پارس تا خزر» گل كرد. اگر این آهنگ درست پخش شود و رنگ و بوی سیاسی نگیرد می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند. من و خیلی از همكارانم با نیت ایران و مردم ایران این كار را خواندیم. اگر اجازه بدهند كه با همین تصویر و نگاه، آهنگ منو بشناس منتشر شود، می‌تواند تأثیرگذار باشد. چندی پیش شنیدم كه برخی این آهنگ را با آهنگ «مایكل جكسون» مقایسه می‌كردند؛ درست مثل زمانی كه صدای من را با خواننده دیگری مقایسه می‌كردند. ما را با این مقایسه‌ها كشتند! در دنیا هر نوع شباهتی می‌تواند وجود داشته باشد و در موسیقی هم كلاً هفت نت داریم. آهنگ «منو بشناس»، سرود نبوده است و همه سولیست بوده‌اند و كُرال‌خوان نبودند. كجای آهنگ We Are The World مایكل جكسون گوشه‌های ایرانی یا تركی دارد؟ من می‌خواهم بگویم كه لطفاً دست از این تخریب‌ها و مقایسه‌ها بردارید. برخی از افراد هم كه در این پروژه حضور ندارند دست به تخریب می‌زنند. من این آهنگ را پیش از خداحافظی از عرصه موسیقی خوانده‌ام ولی الان بابت این خداحافظی خوشحال هستم. چرا كه اصلاً ذات من این نیست كه در جایی باشم كه همه می‌خواهند همدیگر را تخریب كنند.

اعتمادی در بخش پایانی صحبت‌های خود توضیح داد: شنیدم كه برخی افراد می‌گفتند كه چرا صدای من كنار صدای فلانی در این آهنگ قرار گرفته است؟ خطاب من به همكارانی است كه در این پروژه خوانده‌اند و باید بگویم كسی كه بزرگ است همیشه می‌گوید چرا جای فلان شخص خالی است؟ كسی كه بزرگ است سعی می‌كند به احترام كاری كه اجرا می‌شود، داستان را بزرگ‌تر ببیند. كسی كه می‌گوید چرا صدای من كنار صدای فلان شخص قرار دارد، یعنی هنوز بزرگ نشده است. چون من در فرصت كوتاهی این موارد را شنیدم باید به عنوان كسی كه 27 سال است كار حرفه‌ای انجام می‌دهد به این همكاران عزیز بگویم كه بزرگ باشید و بزرگ ببینید تا بتوانید درسی برای نسل‌های بعد باشید. در تمام مدت توصیه من به بهروز صفاریان این بود كه جای فلان خواننده در این اثر خالی است. همه ما تكه‌هایی از یك پازل هستیم و روی زمین خدا با غرور راه نرویم چون خطرناك است.

به هر حال نماهنگ «منو بشناس» یكی از مهم‌ترین پروژه‌های موسیقی بزرگ این چند سال موسیقی ایران بوده كه در حوزه آثار ملی-میهنی می‌تواند مورد موشكافی، بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. شرایطی كه می‌تواند مقدمه درست و سنجیده‌ای برای ورود به تولید آثاری جهانی در این زمینه شود.