توسعه كاركرد سرود در قطعه «به رنگِ ایران»+ویدیو
خبرگزاری فارس ـ حوزه موسیقی ـ علیرضا سپهوند: امروزه كاركرد سرود بسیار گسترده‌تر از دهه‌های قبل شده است. سرود در گذشته تك‌بُعدی و به اصلاح مونوپُلی بود؛ اما با گذشت زمان و گسترش موسیقی در جامعه و توسعه متنوع ژانرهای موسیقایی، سرود هم از این قافله عقب نمانده و آثاری می‌بینیم كه بسیار خود را با معیارهای روز تطبیق داده و شانه به شانه دیگر ژانرها پیش می‌روند. از مفاهیم اجتماعی گرفته تا خلق آثاری با موضوعات سیاسی، ورزشی، دفاع مقدسی، بین‌المللی، محرم و عاشقانه، سرود نیز به تمام این عرصه‌ها ورود كرده و آثاری شایسته خلق شده است.

امید و سرزندگی در دم شنونده را تحت تاثر قرار می‌دهد. نوع پردازش ملودی همراه با ضربات ممتد گیتار آكوستیك و ریتم مداوم كوبه‌ای ضربانی مارش مانند ایجاد می‌كند. در این میان تصویر با زیبایی هرچه تمام‌تر به كمك ملودی آمده و تاثیر اثر را مضاعف می‌كند.

این موزیك ویدیو كه با صداهای صحنه و آمبیانس محیطی آغاز می‌شود، با بهره از كلوز‌آپ‌ها و لانگ‌شات‌های حرفه‌ای آغاز و بلافاصله با ریتم دوضربی كوبان و هیجان‌انگیز موسیقی سوار بر خطی از ملودی و موتیف گیتار آكوستیك بسیار جذاب آغاز می‌شود.

روند ملودیك و بهره از تِم‌های بالا و پایین‌ رونده و استفاده از آكوردهای مَستِر و غیر پیچیده كه بسیار شفاف و دلپذیر گوش شنونده را نوازش می‌دهد، تصنیف شده است.

در اثری كه با عنوان سرود خلق می‌شود، كار برای سازندگان به مراتب دشوارتر و محدودتر می‌شود؛ چراكه كار را باید برای گروه سنی نوجوان بسازند و مهیا كنند؛ گروهی كه شاید همگی از توانای بالا و حرفه‌ای خوانندگی برخوردار نباشند. حال چنانچه بخواهیم اثری بسازیم كه حداقل با آثار متعارف پاپ روز جامعه تقابل و برابری داشته باشد، این مسولیت نیز به مراتب سنگین‌تر می‌شود.

گروه سرود «وصال» متشكل از گروه سنی نوجوانان به خوبی از پسِ اجرای این اثر برآمده و حتی تقریبا در تمام بخش‌های كلام بار عاطفی احساسی و معنایی كلام را درك كرده و آن را به شنونده نیز منتقل می‌كند.

در اوایل این ویدیو، تصاویر ضربات پای نوجوانان بسكتبالیست به زیبایی با ریتم سنكوپ و ضد ضرب‌های كوبه‌ای این قطعه در تقابل و هماهنگی‌ای زیبا بوده و در دَم بیننده را با این ریتم گیرا و زیبا همراه می‌سازد.

البته به نظر می‌رسد كه كارگردان و نویسنده سناریوی این ویدیو می‌توانست در صحنه‌ای كه گوشی تلفن همراه یكی از بچه‌های تیم بسكتبال زنگ می‌خورد و می‌رود و گوشی را برمی‌دارد بعد كلوزآپ صفحه گوشی را نشان می‌دهد كه خبری از ترامپ در مورد تحریم علیه ایران را نشان می‌دهد كه بیننده در اینجا هیچ توجیه و استدلالی برای این صحنه درنمی‌یابد كه زنگ گوشی تلفن چه ربطی به پخش تصویری اخبار مانند از سخنان ترامپ دارد و به گونه‌ای تصویر نتوانسته برای بیننده این صحنه را شفاف تعریف و توجیه كند و حتی اگر گره‌افكنی مد نظر بوده اما در صحنه‌های بعدی هیچ گونه گره‌گشایی دیده نمی‌شود و به نظر می‌‌شد برای این بخش از ویدیو تصاویر مرتبط‌تر و مستدل‌تری استفاده شود.

با این وجود ویدیو از تدوین خوبی بهره‌مند است و ریتم و توالی تصاویر روان و منظم بوده و بیننده را در هر پلان محظوظ از تنوع می‌سازد.

بی‌شك خلق اثری كه بتواند هم مساله‌ تحریم و تشویق به خرید كالای ایرانی را در خود داشته باشد و هم قابل شنیدن و لذت بردن به عنوان اثری مستقل برای شنیدن باشد، بسیار بسیار دشوار است و بالاخره یكی از این كاركردها نمود بیشتری خواهد داشت. حفظ توازن و تعادل در چنین آثاری و انتظار این كه بتواند مانند اثری عاشقانه كه توسط خواننده‌ای مشهور نیز خوانده می‌شود، موفق از آب در بیاید بسیار غیر واقعی است. قطعه «به رنگِ ایران» با وجودی كه جنبه كاركرد اجتماعی ـ سیاسی ملموس‌تری دارد و گروه سرودی نوجوان آن را خوانده، اما چون خوش‌ساخت بوده و از ملودی‌ جذّاب و تنظیمی به‌روز با ریتمی كوبنده و احساس برانگیز برخوردار است، می‌توان از جنبه شنونده قشر جوان نیز روی آن حساب كرد. این اثر در مجموع دارای عناصری است كه جوانان امروزی بیشتر می‌پسندند.

مجموعه واریاسیون (تكرار متوالی و متنوع بر مبنای تم واحد) یكی از متداول‌ترین فنونی است كه بسیاری از آهنگسازان و ملودی‌پردازان آگاهانه یا ناآگاهانه در آثار خود از آن بهره می‌برند. البته بخش اعظم واریاسیون غریزی‌ است و انسان بر این مبنا همواره دوست دارد مُدهایی تكرارشونده ولی در تونالیته‌ها و فواصل مختلف بشنود. فقط آهنگسازان باید مخاطبان خود را بشناسند و دریابند كه آن‌ها چه نوع تكرارها و واریاسیون‌هایی را می‌پسندند و كدام را نمی‌پسندند و همین نكته در گیرایی یك اثر، بسیار راه‌گشا خواهد بود. قطعه «به رنگِ ایران» نیز تا حدودی از واریاسیون بهره مطلوب برده و بر جذابیت خود افزوده است اما جا داشت تا از تنظیم و اركستراسیون بهتری استفاده كند. البته در اركستراسیون این قطعه بهره از ساز ایرانی سه‌تار از نقاط قوّت و جذاب این قطعه است كه به زیبایی از آن استفاده شده و واقعا می‌توان با همین جملات ساده و زیبای سه‌تار گوشه‌هایی از غنای موسیقی اصیل ایرانی را دید و شنید و لذت برد.

این اثر دارای موتیف‌هایی تكراری نیز هست و برخی از این موتیف‌ها به كرّات در آثار مختلف موسیقی پاپ ایرانی شنیده شده است كه آهنگساز می‌توانست كمتر از این موتیف‌ها بهره ببرد.

سُلوهایی كه گیتار آكوستیك در تقابل با ساز سه‌تار ایرانی می‌نوازد زیبا بوده به ویژه در برخی میزان‌ها كه با بهره از «تریوله» (سه بر دو) كه با شكستن ریتم دوضربی به 6 ضربی به زیبایی اثر افزوده است.

مدت زمان قطعه 3 دقیقه و 44 ثانیه است و امروزه استاندارد مناسب برای ساخت قطعات پاپ است و مخاطبین زمانی بیشتر از همین حدود را برنمی‌تابند. در صورتی كه بسیاری از آثاری كه ساخته می‌شوند با این وجود كه دارای ساختاری بسیار زیبا و مستحكم و دارای ویژگی‌های برجسته موسیقایی هستند تنها رعایت نكردن عنصر زمان و طولانی بودن قطعه كه گهگاه تا 8 دقیقه هم به طول می‌انجامد با عدم اقبال و استقبال مخاطبین مواجه می‌شود كه تصمیم نادرست آهنگساز كار دستش می‌دهد. این عنصر تنها به زیركی خالق اثر مربوط است؛ چرا كه برای كاری 8 دقیقه‌ای دوبرابر یك اثر از زمان گرفته تا نوازندگی و آهنگسازی و زمان استودیو، هزینه‌های مختلف مادی و معنوی صرف شده است و همان بجای موفقیت به شكست سرانجام آن اثر موسیقایی می‌انجامد.

«به رنگِ ایران» با صدای گروه سرود وصال با شعری از علی فردوسی و آهنگسازی امید روشن‌بین ساخته شده است. سیدمیثم سجادی كارگردانی ویدیوی آن را به تهیه‌كنندگی علی شمس انجام داده است. این اثر تولید مركز موسیقی مأوا وابسته به سازمان فرهنگی رسانه‌ای اوج است.