به گزارش خبرنگار موسیقی خبرگزاری فارس، هفتمین روز جشنواره ملی موسیقی جوان در بخش موسیقی نواحی به تنبورنوازی جوانان اختصاص داشت. بیشتر نوازندگان این بخش در حد متوسط ظاهر شدند.

تمام نوازندگان بخش تنبورنوازی تقریبا در حد متوسط و نیز بخشی متوسط به پایین بودند لیكن یكی دو نوازنده بالاتر از حد متوسط نیز به چشم می‌خورد كه آینده خوبی در این ساز خواهند داشت.

بیشتر شركت‌كنندگان این بخش مقام‌های تكراری را به اجرا درمی‌آوردند و بیشتر در بحث روان بودن مضراب‌های شُر بالا و پایین و ممتد و ریز و نیز حفظ ریتم و ضرب مشكل داشتند و به آن روانی كه باید، نبودند لیكن یكی دو شركت‌كننده از تكنیك نسبتا خوبی بهره‌مند بودند كه آینده خوبی برایشان در نوازندگی این ساز رقم خواهد خورد.

یكی دیگر از مشكلات نوازندگان روز تنبورنوازی، همخوانی ضعیف نوازندگان بود. در تنبور برخی مقام‌ها هستند كه لازمه اجرای آن مقام خواندن همزمان نوازنده توامان با نوازندگی است و اغلب نوازندگان در این بخش تفاوت آشكاری بین نوازندگی و خوانندگی‌شان بود كه می‌بایست آن را نیز به سبب نیازی كه برای اجرای مقام می‌طلبید را به خوبی تمرین كرده و در این روز ارائه می‌دادند.

یكی از مشكلات نوازندگان این بخش و نوازندگان بسیاری از دیگر بخش‌های موسیقی نواحی و مقامی ضعف در مبحث «گوش موزیكالیته» است. نوازندگان این بخش بدین سبب كه اغلب موسیقی را به صورت سنتی و سینه به سینه می‌آموزند كمتر به مباحث سلفژ می‌پردازند ازینرو در بحث سلفژ و قدرت تحلیل شنیداری نت‌ها ضعیف هستند. مثلا در همین روز اجرای نوازندگان تنبور گاه یكی از داوران یك یا چند میزان را با لب‌خوانی برای نوازنده سلفژ می‌كرد كه آن را بنوازد لیكن نوازنده از درك و تفكیك تمام نت‌هایی كه شنیده بود عاجز بود و نمی‌توانست آنچه را شنیده را درست تحلیل كند حال آنكه از لحاظ پنجه و نوازندگی مشكلی با اجرای همان نت‌ها ندارد و می‌تواند آن‌ها را به راحتی اجرا كند منتهی مشكل اینجا بحث قدرت شنیداری یا همان گوش موزیكالیته مطرح می‌شود كه باید در خلال اینچنین رویدادهایی حتما وورك‌شاپ‌هایی برگزار شود و در این زمینه مهارت‌افزایی گردد.

بیشترین مقام‌هایی كه در این روز شنیده می‌شد از دو دسته اصلی مقامات «مجلسی» همچون «سرترز» «غریبی» «ساروخوانی» «قه‌تار» و «مجنونی» و در مقامات «مجازی» همچون «جلوشاهی» «سحری» «بایه بایه» «خان امیری» و «سماع» بودند. كه این‌ها تنها گوشه‌ای از مقام‌های بسیار متنوع و گسترده ساز زیبا و تغزلی و عارفانه تنبور با آن صدای جذاب و آسمانی‌ست.

تنبور به لحاظ كاربرد كانسِپچُوال یا مفهومی یكی از متنوع‌ترین سازهای موسیقی ایرانی است زیرا با این ساز انواع الحان «عرفانی» مقام‌هایی كه حالت دعا و مناجات دارند مثل مقام‌های «شیخ امیری»، «پیشروی» و «ایمانم یار»، مقام‌های حماسی همچون «ته‌رز روسم»، مقام‌های اسطوره‌ای همچون «سه‌ترز» و «ساروخانی»، مقام‌های عاشقانه همچون «قه‌تار» «مجنونی» و «باریه»، مقام‌های عزاداری همچون «فانی فانی» و «گل و خاك»، مقام‌های سرور همچون «جلوشاهی» و «سوار سوار» را شمال می‌شود.

«اما‌قلی امامی» «علی‌اكبر مرادی» و «كیخسرو پورناظری» از نامداران تنبور‌نوازی هستند كه جملگی اهل منطقه زاگرس هستند. امروزه تنبور نیز در دستان امثال «سهراب پورناظری» به سوی پیشرفت و سازگاری با موسیقی روز می‌رود و سهراب تلاش فراوانی در جهت شناساندن این ساز به جهانیان كرده و نیز به جای دادن آن در اركسترهای بزرگ همت گمارده است. او برای این كار بسیاری تكنیك‌هایی كه با موسیقی امروزی سازگاری بیشتری دارند را به این ساز افزوده و حتی با بهره از تكنیك‌های گیتار فلامنكو آنها را تنبوریزه كرده و قابلیت‌های فنی و تكنیكی این ساز را ارتقاء بخشیده است.

هرچند بسیاری از كارشناسان و منتقدین موسیقی با نگرش هنرمندانی چون سهراب پورناظری مخالف هستند و می‌گویند این سازها باید با همان تكنیك‌های سنتی نواخته شوند لیكن موسیقی امروزی و دنیای سرعت و پیشرفت فن‌آوری، همه‌چیز حتی موسیقی و تكنیك نوازندگی را دستخوش تغییر كرده و اگر از این قافله عقب بمانیم باید بسیاری از سازهایمان را برای همیشه به دست فراموشی سپرده و در چند دهه آینده بجز گوشه موزه‌ها جایی برای ارائه این سازها نخواهیم داشت. نگرش امثال پورناظری‌ها نگاه «گلوكال» یا عرضه هنر محلی با نگاه جهانی و با چارچوب‌های قابل پذیرش جهان امروز همسو‌ست و هنر امروز ما ناگزیر از تغییر و جهانی شدن است.

گزارش از: علیرضا سپهوند

انتهای پیام/