شرایط مدیریتی اركسترهای دولتی در كشورمان طی سال‌های اخیر به ویژه در دهه‌ای كه گذشت به شدت از فراز و نشیب‌های زیادی برخوردار بوده كه اگر بخواهیم درباره هر كدام از آن‌ها به تحلیل‌های رسانه‌ای و كارشناسی مراجعه كنیم، به طور حتم با چالش‌ها، حاشیه‌ها و پرسش‌های متعددی روبه‌رو می‌شویم كه كار قضاوت درباره عملكرد بنیاد فرهنگی هنری رودكی به عنوان متولی اصلی مدیریت اركسترهای دولتی را دشوار می‌كند.

به هر حال داستان پرحاشیه اركسترهای دولتی در كشورمان به معنا و مفهوم واقعی كلمه «منشوری در حركت دوار است» كه فعلاً معلوم نیست قرار است چه زمانی در یك مسیر مستقیمِ رو به جلو گام بردارد.

اما هرچه هست اكنون همین اركسترهای دولتی هستند كه می‌توانند به منزله چراغ راهی برای آغاز اجرای كنسرت‌های موسیقی در حوزه‌هایی غیر از موسیقی پاپ باشند كه فقدانشان در این ماه‌ها و هفته‌ها از پس اتفاقات و التهابات جامعه به‌شدت در فرآیند ارائه محصولات موسیقایی حس می‌شود.

آنچه در این گزارش سعی شده به آن پرداخته شود، روایتی از فعالیت «اركستر سمفونیك تهران» به‌عنوان یكی از مهم‌ترین و آكادمیك‌ترین مجموعه‌های اركستر ال كشورمان است كه متأسفانه طی ماه‌های گذشته و به ویژه پس از برون رفت از بحران كرونا بنا به دلایلی احیای فعالیت آن با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است.

این اركستر اكنون در شرایطی قرار گرفته كه مانند گذشته نمی‌توان در دورنمای آن شاهد برنامه مدون و از پیش تعیین شده‌ای باشیم. مجموعه‌ای كه در كنار مجموعه‌هایی چون «اركستر ملی ایران» یا «اركستر موسیقی ملی ایران» و «اركستر سمفونیك سازمان صدا و سیما» از اركسترهای اصلی متعلق به بدنه دولت هستند و می‌توانند به دلیل ظرفیت‌های بسیار ارزشمندی كه در حوزه نیروی انسانی و امكانات دارند، بهترین و باكیفیت‌ترین اجراها را پیش روی مخاطبان قرار دهند و در كنار رعایت مؤلفه‌های استاندارد برگزاری كنسرت‌ها و حوزه‌های مرتبط با مخاطب نقش مهمی در توجه دادن عموم جامعه به موسیقی جدی داشته باشند.

این رویكردی است كه در گوشه و كنار جهان هم مورد توجه بسیاری از كمپانی‌ها و مجموعه‌های دولتی و غیردولتی در كشورهای مختلف قرار دارد و حتی در بسیاری از موارد برای اینكه بتوانند جامعه را در وضعیت مناسب‌تری قرار دهند از اركسترها و هنرمندان مهم خود برای ارتقا شرایط روحی مردم استفاده می‌كنند. فرآیندی كه در مقاطعی پیرامون اركسترهای دولتی ما هم اجرا شد اما بنا به دلایلی كه درگذشته بارها به آن اشاره شده، سرنوشت خوبی را تجربه نكرد.

وضعیتی كه اكنون در بدنه اركستر سمفونیك تهران هم دیده می‌شود و می‌بایست هرچه زودتر مدیران و شورای هنری‌اش را وادار به اظهار نظر و تشریح شرایط موجود كند. فرآیندی كه شاید ریشه‌هایی از آن را بتوان از پس اتفاقات و التهابات اخیر جامعه و صد البته شرایط اقتصادی این سال‌های كشور جستجو كرد، اما هرچه هست باید وضعیت روشن‌تری از خود را به جامعه هدف خود ارائه دهد تا بتوانیم شاهد اتفاقات بهتری باشیم.

اعلام جزئیات اولین كنسرت با حضور یك آلمانی

روز هفدهم فروردین ماه بود كه روابط عمومی بنیاد رودكی از برگزاری نخستین اجرای اركستر سمفونیك تهران در سال 1401 به رهبری ولفگانگ ونگنروت در روز پانزدهم و شانزدهم اردیبهشت خبر داد و اعلام كرد: در این كنسرت «سمفونی شماره 2» به آهنگسازی یوهانس برامس، «دو موومان برای اركستر زهی» به آهنگسازی محمدتقی مسعودیه و «اورتور هبرید» به آهنگسازی فلیكس مندلسون، قطعاتی هستند كه اركستر اجرا می‌شود.

ولفگانگ ونگنروت رهبر اركستر آلمانی، دانش آموخته دانشگاه موسیقی و هنرهای نمایشی گراتس اتریش و همچنین دانشگاه موسیقی سار در آلمان بود كه در كارنامه فعالیت‌هایش اجراهایی با اركستر سمفونیك برن، فیلارمونیك برمن، اركستر سمفونیك كارنتین، اركستر سمفونیك شمال غربی آلمان، تئاتر كولون در بوئنوس آیرس، اركستر سمفونیك شیزوكا كره جنوبی، اركستر گواندهاوس و اپرای لایپزیك به چشم می‌خورد.

این آهنگساز آلمانی كه به نوعی رهبری نخستین اجراهای اركستر سمفونیك تهران در سال 1401 را به عهده داشت روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه هم در تالار وحدت مستر كلاس پیانو برگزار كرد.


خرداد 1401؛ وقتی آقای حیدریان وارد كارزار اركسترها می‌شود

نصیرحیدریان از آهنگسازان و رهبران شناخته شده اركسترهای دولتی نیز كه در این یكی دو ساله همكاری‌های متعددی با بنیاد رودكی داشت، روزهای یازدهم و دوازدهم خرداد، چوب رهبری اركستر تازه‌ترین كنسرت اركستر سمفونیك تهران را به عهده گرفت.

«زیگفریدایدیل» به آهنگسازی ریشارد واگنر، «پروانه» به آهنگسازی امانوئل ملیك اصلانیان و «سمفونی شماره 1 در دومینور» به آهنگسازی فلیكس مندلسون، قطعاتی بودند. كه در این كنسرت اجرا شدند.

توضیح دیگر درباره نصیر حیدریان اینكه در خرداد ماه همان سال ششمین دوره آكادمی رهبری اركستر توسط مركز آموزش هنری بنیاد رودكی و با تدریس او در مجموعه بنیاد رودكی آغازشد و در آن مباحثی همچون تكنیك‌ها و اصول رهبری اركستر، آنالیز پارتیتور، پارتیتور نوازی روی پیانو، رهبری با پیانو و رهبری اركستر با تدریس نصیر حیدریان –رهبر اركستر و استاد دانشگاه گراتس اتریش پرداخته شد.


25 اردیبهشت 1401؛ مجید زین‌العابدین مدیرعامل بنیاد رودكی شد

روز بیست و پنجم اردیبهشت ماه سال 1401 بود كه محمد مهدی افضلی از مدیران پرنفوذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كه تا آن زمان عهده دار مدیریت بنیاد فرهنگی هنری رودكی بود، جای خود را به یك مدیر پرنفوذ دیگر به نام مجید زین‌العابدین داد و خود به موسسه كمك به توسعه فرهنگ و هنر در وزارت فرهنگ رفت.

این تغییر و جابه‌جایی اگرچه دربرگیرنده نكات فراوانی هم بود، اما آغازگر دوره جدیدی از مدیریت مجموعه‌ای از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود كه طبیعتاً بدنه اركسترها هم می‌توانست تحت تاثیر این تغییر مدیریت باشند. فرآیندی كه به دلیل خروج زین‌العابدین از بنیاد رودكی و حضورش در قامت مدیركل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ، مدیریت بنیاد رودكی و به تبع آن اركسترها را در مسیری قرار داد كه بعدها مهدی سالم می‌بایست برای هدایت و راهبری آن به تبیین و اجرای سیاست‌های خود می‌پرداخت.

مسیری بسیار سخت و دشوار كه به طور حتم تنها به واسطه مدیریت نمی‌توانست شاهد آرامش باشد، چرا كه همه می‌دانیم در این زمینه مولفه‌هایی متعددی وجود دارد كه می‌بایست به آنها توجه بیشتری كرد.


21 خرداد؛ خبر آغاز كنسرت‌های تابستانی اركستر دولتی

اركستر سمفونیك تهران همچنان به فعالیت كج دار و مریض خود ادامه می‌داد تا اینكه روز بیست و یكم تیرماه سال 1401 خبر رسید كه این مجموعه دولتی روزهای دوم و سوم تیرماه سال جاری كنسرت‌هایی را در تالار وحدت تهران به رهبری نصیر حیدریان برگزار می‌كند.

در این كنسرت كه به نوعی اولین كنسرت تابستانی اركستر سمفونیگ تهران به حساب می‌آمد، پدرام یوسفی سولیست ویولن و امین غفاری سولیست ویولا بودند و آثاری چون شُلَیل (ثمین باغچه‌بان)، ویرانه (ثمین باغچه‌بان)، سمفونی شماره 104 (ژوزف هایدن)، سمفونی كنسرتانت برای ویلن، ویولا و اركستر (ولفگانگ آمادئوس موتسارت) پیش روی مخاطبان قرر گرفتند.


اول تیر 1401؛ اعضای شورای هنری اركسترها معرفی شدند

اول تیرماه سال 1401 بود كه ارسال یك خبر مهم استراتژی جدید بنیاد رودكی در جریان فعالیت اركسترها را به اهالی رسانه و هنرمندان ارائه كرد و طی آن اعضای شورای هنری اركسترها شامل «اركستر ملی ایران» و «اركستر سمفونیك تهران» برای دوره جدید معرفی شدند.

در حكم مجید زین‌العابدین مشاور وزیر و مدیرعامل بنیاد رودكی حسن ریاحی، نصیر حیدریان، كیاوش صاحب نسق، محمد میرزمانی و هادی آرزم به‌عضویت شورای هنری اركستر سمفونیك تهران و همچنین حمید شاهنگیان، امیر بكان، همایون رحیمیان، سهراب كاشف و بهزاد عبدی به عنوان 10 عضو دوره جدید شورای هنری اركستر ملی ایران معرفی شدند.

حمایت از اجراهای فاخر، اهتمام به برنامه‌ریزی تقویم سالانه، انتخاب و همكاری شایسته‌ترین نوازندگان و خوانندگان موسیقی كشور، دعوت از رهبران صاحب صلاحیت برای اركسترها، انتخاب نمونه‌های درخشان از آثار آهنگسازان ایران و جهان، سفارش تولید آثار جدید و تدوین شیوه‌های ارتقای كیفی اركسترها متناسب با سیاست‌های راهبردی بنیاد رودكی از ماموریت‌های این شوراها اعلام شده بود.


30 تیر 1401؛ برگزاری كنسرت جدید به رهبری حامد گارسچی

اركستر سمونیك تهران به رهبری حامد گارسچی روزهای پنج‌شنبه و جمعه 30 و 31 تیر بود كه در تالار وحدت به صحنه رفت / مهرداد غلامی سولیست فلوت این اجرای اركستر سمفونیك بود.

اورتور جیبسی بارون با آهنگسازی یوهان اشتراوس، قطعه برای فلوت و اركستر با آهنگسازی حسین ناصحی و سمفونی شماره ٨ آنتونن دورژاك در سل ماژور، اپوس ٨٨، 3 قطعه‌ای است كه توسط اركستر سمفونیك نواخته شد.

حامد گارسچی، متولد تهران و دانش‌آموخته رهبری اركستر در دانشگاه موسیقی شهر كلن آلمان، تحصیلاتش را زیر نظر استادانی همچون میشائیل لوییك، نیكلاس پاس كه، آلكساندر رومپف، فیلیپ آن تره مان و كورت مازور ادامه داد. وی در دوران تحصیل با اركسترهای متعددی در آلمان، مجارستان و بلغارستان همكاری كرده است. این در حالی است كه نامزدی دریافت جایزه مسابقه رهبری اركستر آلمان در سال 2017 و كسب مقام پنجم در مسابقه رهبری اركستر آنتال دوراتی در كشور مجارستان، رهبری اركستر جوانان وتسالار، رهبری اركستر در فستیوال‌های مختلف بین‌المللی از سوابق گارسچی بود.


5 مرداد 1401؛ مجید انتظامی به شورای هنری اركسترها اضافه شد

روز پنجم مرداد 1401 بود كه با حكم مشاور وزیر و مدیرعامل بنیاد رودكی، مجید انتظامی به عنوان عضو شورای هنری اركستر سمفونیك تهران معرفی شد.

مجید انتظامی موسیقی‌دان و آهنگساز برجسته كشورمان، برگزیده سیمرغ بلورین در چهار دوره جشنواره فیلم فجر برای موسیقی متن فیلم بوده است.

انتظامی همچنین برگزیده هشتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال 1389 است و در سال 1393 نیز به عنوان جهادگر عرصه فرهنگ و هنر نشان افتخار دریافت كرده است.

شورای هنری اركستر سمفونیك تهران با حضور 5 نفر از استادان و نخبگان موسیقی كشور جهت اعتلای موسیقی فاخر در بنیاد رودكی برای اركستر سمفونیك تهران برنامه‌ریزی می‌كرد.


9 مرداد؛ برگزاری نشست رسانه‌ای كنسرتی كه هیچ وقت برگزار نشد

روز نهم مرداد ماه بود كه نشست رسانه‌ای رویداد موسیقایی «همراه خاطره‌ها» كه دربرگیرنده اجرای برگزیده‌ای از آثار مجید انتظامی آهنگساز شناخته شده كشورمان بود، با حضور این آهنگساز و نصیر حیدریان رهبر اركستر در تالار وحدت تهران برگزار شد.

مجید انتظامی در این نشست خبری گفت: قرار بر این است كه كنسرتی را در هفته دفاع مقدس برگزار كنیم. در این كنسرت خوشبختانه نصیر حیدریان كه زحمت زیادی برای آن كشیده كار آماده سازی اركستر را به عهده دارد و پس از انجام مراحل آماده سازی آن را تحویل بنده می‌دهد. برنامه‌ای كه برای كنسرت آماده كردیم موسیقی متن فیلم‌های كانی مانگا، جایی برای زندگی، مردان آنجلس، شیخ بهایی در قالب اركستر سازهای زهی ایرانی و كلاسیك است. در واقع می‌توان گفت این آثار برگرفته از بالای 200 ساعت موسیقی‌هایی است كه بنده برای این آثار نوشته‌ام. البته قرار بر این است كه دو قطعه دیگر هم داشته باشیم كه این دو اثر با خواننده اجرا می‌شود.

البته صحبت‌های مجید انتظامی فقط و فقط به این نشست خبری خلاصه شد؛ چرا كه به دلیل التهابات و اتفاقاتی كه در جامعه پس از فوت مرحوم مهسا امینی صورت گرفت، فضایی را به وجود آورد كه مجید انتظامی بعد از مدت‌ها كش و قوس عطای برگزاری این كنسرت را به لقایش بسپارد و به فكر تاریخ دیگری برای این اجرای زنده باشد. اجرایی كه هنوز تاریخ برگزاری اش در محاق بودن و نبودن است.


10 مرداد 1401؛ نصیر حیدریان رهبر دائم اركستر سمفونیك تهران شد

روز دهم مرداد ماه بود كه با حكم مجید زین‌العابدین مشاور وزیر و مدیرعامل بنیاد رودكی و با پیشنهاد اعضای شورای هنری اركستر، نصیر حیدریان برای یك دوره یك‌ساله به عنوان رهبر دائم اركستر سمفونیك تهران انتخاب شد.

مجید زین‌العابدین در حكم خود خطاب به نصیر حیدریان بر برنامه‌ریزی، آماده سازی و رهبری اجراها، ضبط و تمرینات اركستر در چهارچوب برنامه‌های مصوب و معرفی و پیشنهاد رهبران مهمان تاكید كرده است.

تلاش در جهت ارتقای دانش و مهارت فنی نوازندگان به وسیله تعیین رپرتوارهای مناسب از دیگر نكاتی است كه مدیرعامل بنیاد رودكی در حكم خود به آن اشاره كرد.

نصیر حیدریان در سال‌های اخیر چندین نوبت به عنوان رهبر مهمان، رهبری اجراهای اركستر سمفونیك تهران و اركستر ملی ایران را به عهده داشته است.


شهریور 1401؛ حضور اركستر سمفونیك در موسیقی نمایش «علمدار»

در شهریور ماه سال گذشته بود كه پروژه‌ای با عنوان موسیقی نمایش «علمدار» به كارگردانی حسین پارسایی، اهنگسازی پوریا خادم، خوانندگی پوریا اخواص، رهبری اركستر بردیا كیارس در تالار وحدت روی صحنه رفت كه اعضای اركستر سمفونیك تهران نوازندگی آن را به عهده داشتند.

موسیقی‌نمایش عاشورایی «علمدار» با همراهی اركستر سمفونیك تهران در ایام منتهی به اربعین حسینی در تالار وحدت روی صحنه رفت. این پروژه روایت دلاوری و وفاداری حضرت ابوالفضل العباس در 11 پرده نمایشی به روایتگری پرویز پرستویی به همت بنیاد رودكی و با همكاری مؤسسه فرهنگی «خادمین علی ابن ابیطالب (ع)» از 14 تا 18 شهریور اجرا شد.

بلیت‌های موسیقی نمایش «علمدار»، به صورت همت عالی فروخته شد و همه عوائد حاصل از هنری فروش اجراهای این اثر، صرف كمك به خانواده‌های بی‌سرپرست، ساخت خانه، مدارس و خانه بهداشت و اشتغال‌زایی در مناطق محروم شد.


23 دی 1401؛ سالم جایگزین زین‌العابدین شد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس هیات امنای بنیاد فرهنگی و هنری رودكی روز بیست و سوم دی ماه بود كه در حكمی، مهدی سالم را به‌عنوان مدیرعامل این بنیاد منصوب كرد. انتصابی كه به طور حتم می‌توانست و می‌تواند در روند فعالیت‌های اركسترهای دولتی تاثیرات خود را داشته باشد.

در حكم محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ خطاب به مهدی سالم به‌عنوان مدیرعامل بنیاد رودكی، تعامل ویژه با هنرمندان و اصحاب فرهنگ، حمایت از آفرینش‌های حرفه‌ای هنرمندان سراسر كشور متناسب با راهبرد عدالت فرهنگی از جمله مهمترین ماموریت‌های دوره جدید بنیاد رودكی اعلام شده است.

مهدی سالم متولد سال 1362 و دانش آموخته دكترای مدیریت فرهنگی است. مدیریت شبكه امید، عضو هیات مدیره كانون پرورش فكری، مشاور فرهنگی و رئیس مركز اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و مدیر فرهنگسازی مركز رسانه‌های دیجیتال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله سوابق اوست.


بهمن 1401؛ یك آغاز به بهانه برگزاری جشنواره موسیقی فجر

دور از انتظار نبود كه در شرایط بسیار ملتهب جامعه فعالیت كنسرت‌های موسیقی نیز با مشكلات و چالش‌های زیادی رو به رو شود.

فرآیندی كه به حوزه اركسترهای دولتی نیز رسید و این مجموعه‌ها با وجود فعالیت‌ها و تمرین‌ها نصفه و نیمه‌ای كه داشتند به غیر از چند اجرای ارگانی كه آنها نیز رسانه‌ای نشدند، در محاق تعطیلی قرار گرفتند.

این روند ادامه داشت تا اینكه اركستر سمفونیك تهران در كنار اركستر موسیقی ملی یا اركستر ملی ایران كنسرت‌هایی را حسب وظیفه ذاتی خود در جریان برگزاری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر به رهبری منوچهر صهبایی برگزار كردند كه این اجراها نیز مانند اجراهای با كیفیت چند سال پیش اركسترها چنگی به دل نمی‌زد.


آنچه گفته شد روایتی تاریخی از وضعیت اركستر سمفونیك تهران طی یك سال گذشته است كه رجوع دوباره به آن می‌تواند، مسیر روشن‌تر و واضح‌تری را برای علاقه مندان و دوستداران این اركستر ها نشان دهد تا بتوانند شاهد وضعیت روشن‌تری از مسیر آینده اركسترهایی باشند كه می‌توانند تبدیل به مهم‌ترین‌های موسیقی باشند.

مهم‌ترین هایی كه این روزها از آن اخبار خوبی شنیده نمی‌شود و برخی از شنیده‌های غیررسمی حاكی از اختلافات شدید میان نوازندگان و برخی از رهبران اركستر دعوت شده است كه حتی منجر به استعفا و تهدید به كناره‌گیری بسیاری از نوازندگان هم شده است. نوازندگانی كه پیش از این اتفاقات و در طول یك سال گذشته از اركستر سمفونیك تهران خارج شدند و دیگر از نام‌های بزرگ در این مجموعه‌ها كمتر اسمی را می‌توان یافت.

البته برخی از شنیده‌ها دیگر حاكی از آن است كه نصیر حیدریان نیز دیگر به عنوان رهبر ثابت اركستر سمفونیك تهران در این مجموعه فعالیت نمی‌كند و هنرمند دیگری به عنوان رهبر اركستر معرفی شده است.