رادیو آوا، بیش از 100 روز از ناآرامی‌ها در كشور می‌گذرد؛ شرایطی كه پیش از هر زمان بخشی از فضای هنر را دچار توقف كرد و در این سكون، همانند آنچه در دوران كرونا شاهد بودیم، بیشترین سهم، از آنِ موسیقی شد؛ عرصه‌ی موسیقی كه در دوران كرونا كم آسیب ندیده بود، پیش از آغاز این جریانات هم به شكل مرسوم، به‌خاطر ایام سوگواری محرم و صفر طی دو ماه تعطیل شده بود. در حقیقت با پایان تعطیلات كرونایی و از سرگیری كنسرت‌ها كه استارت آن از جشنواره موسیقی فجر سال گذشته و فروش 30 درصدی سالن ها زده شد، تنها ژانر موسیقی كه توانست چند ماهی نفس بكشد، پاپ بود.

بسیاری از هنرمندان بر این باورند كه هنر در هیچ شرایطی نباید متوقف شود؛ چراكه هنر و البته فرهنگ همچون رودی جریان دارند و لازمه و پایه و اساس تفكر در یك جامعه هستند. از طرفی زمانی كه در یك جامعه فرهنگ و هنر تعطیل می‌شود، انسان‌ها از غذای روح بی بهره و به مرور فرسوده و خسته می‌شوند؛ ضمن اینكه این فرضیه هم وجود دارد كه اگر هنرمند حرفی برای گفتن دارد چه بهتر كه با زبان هنرش آن را بازگو كند. با این حال هر بار در هر شرایط سخت، تجربه كرده ایم كه پیش از هر مقوله دیگری، این هنر است كه در سكون و انزوا قرار می گیرد.

اكنون در چنین شرایطی به سر می‌بریم. پس از آغاز ناآرامی‌ها، بی آنكه اطلاع‌رسانی رسمی صورت بگیرد، كلیه كنسرت‌ها لغو شدند و پس از آن به نظر می‌رسید كه كسی چندان خواستار ادامه فعالیت‌های هنری نیست. این وضعیت تا حدی بود كه حتی كنسرت «همراه خاطره‌ها» به رهبری مجید انتظامی در شرایطی پرسش برانگیز لغو شد؛ لغو این كنسرت تنها به یك بار ختم نشد و دلیل چندان قابل پذیرشی هم برای آن آورده نشد.

تنها دلیلی كه پس از تغییر زمان برگزاری این كنسرت و البته لغو آن در بار دوم اعلام شد، مسائلی همچون ایجاد فضایی مناسب‌تر و تسهیل آرامش مخاطبان، همچنین آمادگی حداكثری اركستر بود؛ مسائلی كه قاعدتا بنیاد رودكی به قدر كافی برای برنامه‌ریزی آنها زمان داشته است.

به هر جهت در سیل اظهارنظرها درباره‌ی شرایط موجود، تناقضاتی هم به چشم می‌خورد؛ چراكه به عینه می‌بینیم بازارها، رستوران‌ها، ادارات دولتی و همه و همه بر سر كارهایشان هستند ولی فعالیت هنری‌ها با مشكل جدی روبه‌رو است. البته كه پس از مدتی اهالی تئاتر و سینما تا حدی فعالیت خود را از سر گرفتند اما كافی است كه یك هنرمند موسیقی قصد ادامه فعالیت داشته باشد تا سیلی از ناسزا در فضای مجازی نثارش شود.

مصداق همین امر را می‌توان پس از انتشار آثاری توسط محمد معتمدی یا محمد اصفهانی در این ایام دید كه در نهایت شاید به خاطر موجی كه علیه آنها به راه افتاد، اعلام كردند كه تولید این كارها مربوط به این ایام نبوده است. از این امر حتی می‌توان نتیجه گرفت كه برخی از هنرمندان گویی در نوعی رودربایستی گیر كرده‌اند و با وجود اینكه به ادامه فعالیت خود علاقه‌مند هستند اما این كار را عملیاتی نمی كنند.

و حال پرسش اینجاست در شرایطی كه بسیاری در فضای مجازی از آزادی عمل سخن می‌گویند، چرا به محض اینكه كوچكترین قدمی متفاوت با آنچه عده‌ای از كاربران در نظر دارند برداشته می شود، محكوم خواهد شد؟

این در حالی است كه با پذیرش نظرات متفاوت در یك جامعه، باید این فرض كه شاید هنرمندی بخواهد كنسرت برگزار كند را هم به راحتی پذیرفت.

از طرفی اگر قرار باشد هنرمندان موسیقی همچنان كار خود را مسكوت نگه دارند، آیا در نهایت با وضعیتی متفاوت از دوران كرونا مواجه می‌شویم كه عده‌ای از هنرمندان مجبور شدند سازهای خود را بفروشند تا بتوانند امرار معاش كنند؟

به هر جهت در شرایطی كه حجم فعالیت‌های هنری به‌خصوص موسیقی آن هم در بخش اجرای زنده با كاهش قابل توجهی رو به رو است، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چندین بار تلاش كرد كه فضا را برای فعالیت‌های هنری مساعد نشان دهد و بر آمادگی دستگاه ها برای بازگشت جریان هنری كشور به شرایط معمول تاكید كرد.

حتی پیش از هر اقدامی، دفتر موسیقی طی نشستی خصوصی با خبرنگاران به دنبال یافتن راه‌حلی برای وضعیت موجود بود.

پس از اقدام دفتر موسیقی، وزیر فرهنگ هم چند جایی به نبود محدودیت برای برگزاری كنسرت‌ها تأكید و از هنرمندان درخواست كرد كه فعالیت‌های خود را از سر بگیرند.

او حتی هفته گذشته هم بیان كرده بود: «هنرمندان از طرف مقابل تحت فشار هستند و ما خواستیم فشار را از روی آنها برداریم. از من پرسیدند آیا نهادهای امنیت مانع برگزاری این برنامه های فرهنگی هستند كه من گفتم نه آنها مثل سایر بخش ها مشوق و پیگیر آغاز برنامه‌ها هستند.»

آخرین صحبت‌های اسماعیلی درباره این موضوع هم به برگزاری حتمی جشنواره موسیقی فجر و البته تأكید دوباره بر برگزاری كنسرت‌ها برمی‌گردد.

با این همه هنوز به صورت عملی شاهد بازگشت اجراهای موسیقی به سالن ها نبوده ایم. مگر اینكه بتوانیم به برگزاری جشنواره موسیقی نواحی و اجرای اخیر اركستر ملی اشاره كنیم كه آن هم تداوم پیدا نكرد.

بر این اساس شاید مرور گذشته و یادآوری تجربه كلید خوردن جریان موسیقی كشور و برگزاری كنسرت ها در دوران فروكش كردن كرونا اینجا هم بتواند پاسخگو باشد.

در آن دوره هم برگزاری جشنواره موسیقی فجر در سالن هایی با ظرفیت های كمتر از حد معمول توانست فضای موسیقی را به تدریج به حالت عادی بازگرداند. كلیدی كه حالا هم با فراهم كردن شرایط سالن ها برای اجرا و توافق مدیران فرهنگی با هنرمندان، این بار نیز شاید بتواند قفل تعطیلی موسیقی در كشور را باز كند.